„Mają swoje losy księgi” – mówi popularne powiedzenie. Ale również pojedyncze karty z książek miewają interesujące biografie.
Autor: Łukasz Kulicki
W księgozbiorze Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie znajduje się karta pergaminowa formatu 47 × 32 cm. Zapisana jest pismem pochodzącym z XIV wieku. Zawiera ona pierwsze trzy rozdziały ósmej księgi traktatu teologicznego Szymona z Cascia „De gestis Domini Salvatoris” („O czynach Pana Zbawiciela”). Kartę zdobi pięknie namalowany inicjał. Była ona niegdyś częścią bogato zdobionego pergaminowego kodeksu o dużym formacie (tzw. „folio”).
Szymon z Cascia (ok. 1295 – 1348) był włoskim kaznodzieją i ascetą z zakonu augustianów, piszącym traktaty teologiczne zarówno w języku łacińskim jak i włoskim. Księga „O czynach Pana Zbawiciela”, jego najbardziej znaczące dzieło, była łacińskim komentarzem do ewangelii.
Nie wiadomo, gdzie spisano egzemplarz traktatu, z którego pochodzi karta znajdująca się obecnie w zbiorach MWiM. Jednak w XVI wieku musiał znajdować się we Fromborku. Wtedy bowiem – być może z powodu uszkodzenia, a może braku zainteresowania treścią – przeznaczono go na makulaturę. Omawiana karta została wtórnie wykorzystana jako element okładki inwentarza dochodów komornictwa pieniężeńskiego od 1589 r. Świadczy o tym zapiska szesnastowieczną ręką na marginesie: „Manuale districtus Melsac[ensis] MDLXXXIX”. Aby dostosować kartę do tego celu, złożono ją kilkukrotnie, czego ślady są wyraźnie widoczne do dziś. Karta razem z księgą aż do XX wieku spoczywała w zbiorach archiwum kapituły warmińskiej.
W XX wieku kartę wyjęto z okładki, po czym stała się częścią zbiorów Państwowej Akademii w Braniewie. O tym epizodzie z jej dziejów przypomina odbita pieczątka z nazwą akademii i godłem Niemiec z lat 1933-1945. Nieznane są bliżej dzieje karty w burzliwych latach po zakończeniu drugiej wojny światowej. W 1970 r. wraz z kilkoma innymi rękopisami pochodzącymi z Braniewa została zakupiona przez Muzeum Mazurskie w Olsztynie (obecnie Muzeum Warmii i Mazur).
Michał Kulpa
Szymon z Cascia (ok. 1295 – 1348) był włoskim kaznodzieją i ascetą z zakonu augustianów, piszącym traktaty teologiczne zarówno w języku łacińskim jak i włoskim. Księga „O czynach Pana Zbawiciela”, jego najbardziej znaczące dzieło, była łacińskim komentarzem do ewangelii.
Nie wiadomo, gdzie spisano egzemplarz traktatu, z którego pochodzi karta znajdująca się obecnie w zbiorach MWiM. Jednak w XVI wieku musiał znajdować się we Fromborku. Wtedy bowiem – być może z powodu uszkodzenia, a może braku zainteresowania treścią – przeznaczono go na makulaturę. Omawiana karta została wtórnie wykorzystana jako element okładki inwentarza dochodów komornictwa pieniężeńskiego od 1589 r. Świadczy o tym zapiska szesnastowieczną ręką na marginesie: „Manuale districtus Melsac[ensis] MDLXXXIX”. Aby dostosować kartę do tego celu, złożono ją kilkukrotnie, czego ślady są wyraźnie widoczne do dziś. Karta razem z księgą aż do XX wieku spoczywała w zbiorach archiwum kapituły warmińskiej.
W XX wieku kartę wyjęto z okładki, po czym stała się częścią zbiorów Państwowej Akademii w Braniewie. O tym epizodzie z jej dziejów przypomina odbita pieczątka z nazwą akademii i godłem Niemiec z lat 1933-1945. Nieznane są bliżej dzieje karty w burzliwych latach po zakończeniu drugiej wojny światowej. W 1970 r. wraz z kilkoma innymi rękopisami pochodzącymi z Braniewa została zakupiona przez Muzeum Mazurskie w Olsztynie (obecnie Muzeum Warmii i Mazur).
Michał Kulpa
