W zbiorach Biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie znajduje się stary druk oznaczony sygnaturą St. Dr. 127, współoprawny z czterema innymi księgami.
Jego treścią jest dzieło łacińskiego poety Publiusza Owidiusza Nazona znane pod polskim tytułem „Listy bohaterek” albo „Heroidy”, złożone z fikcyjnych, wierszowanych listów rozmaitych bohaterek mitologicznych do mężczyzn. Egzemplarz znajdujący się w zbiorach MWiM wydany został w wiedeńskiej oficynie Hieronima Wietora i Johanna Singreniusa w roku 1513.
Czytelnikowi naszej księgi natychmiast rzucają się w oczy liczne rękopiśmienne łacińskojęzyczne glosy marginalne i interlinearne pochodzące z XVI wieku. Podziw budzi niezwykła precyzja ręki i oka osoby, która nanosiła zapiski bardzo drobnym, a jednak do dziś czytelnym pismem. Jaka jest ich zawartość? Są to objaśnienia i komentarze do tekstu „Heroid” ułatwiające zrozumienie nieoczywistego, poetyckiego języka Owidiusza.
Czasami objaśnienia te dotyczą trudniejszych słów. Wyraz „Danaowie” opatrzony jest dopiskiem „Grecy”, ponieważ było to (w tym kontekście) poetyckie określenie mieszkańców Hellady. Taka sama glosa znajduje się przy słowie „Argolidzi” – innym określeniu Greków na zasadzie pars pro toto. Wyraz „regia” oznaczający pałac królewski został objaśniony jako „domus regis” – dom króla. Nietypowe konstrukcje gramatyczne zostały natomiast przybliżone czytelnikowi za pomocą parafraz.
Komentator Owidiusza objaśniał też pojawiające się w tekście imiona czy typowe dla greckiej mitologii przydomki bogów czy bohaterów. Czytelnik dzięki glosom mógł się dowiedzieć, że wspomniany przez Owidiusza Nestor był w greckiej mitologii królem Pylos, Resos – królem Tracji, Hektor – synem Priama, zaś Dolon – trojańskim zwiadowcą. Gdy zaś pojawia się w tekście przydomek Achillesa – Ajakides – dopisek wyjaśnia, że to właśnie o tego herosa chodzi.
Na marginesach znajdziemy dłuższe objaśnienia, wzbogacające wiedzę czytelnika o starożytnej literaturze i mitologii. Możemy na przykład dowiedzieć się, że Danaos był synem mitycznego króla Egiptu Belosa, lecz zdobył władzę w Grecji i dlatego „Achajowie, czyli Grecy, nazywani są Danaami”, lub poznać historię śmierci Patroklosa, „wielce przez Achillesa umiłowanego”.
Warto też wspomnieć, że ten sam pisarz naniósł glosy na inne książki oprawione razem z „Heroidami”, bardzo różniące się tematyką od poezji Owidiusza –są wśród nich dzieła matematyczne i filozoficzne. Nazwisko tego wszechstronnego, szesnastowiecznego humanisty niestety nie zachowało się do naszych czasów. Stary druk z jego dopiskami można będzie obejrzeć na wystawie „Copernici tempus et studium. Czas i praca Kopernika”, na którą zapraszamy już od 21 marca: https://tiny.pl/w27sl
Czytelnikowi naszej księgi natychmiast rzucają się w oczy liczne rękopiśmienne łacińskojęzyczne glosy marginalne i interlinearne pochodzące z XVI wieku. Podziw budzi niezwykła precyzja ręki i oka osoby, która nanosiła zapiski bardzo drobnym, a jednak do dziś czytelnym pismem. Jaka jest ich zawartość? Są to objaśnienia i komentarze do tekstu „Heroid” ułatwiające zrozumienie nieoczywistego, poetyckiego języka Owidiusza.
Czasami objaśnienia te dotyczą trudniejszych słów. Wyraz „Danaowie” opatrzony jest dopiskiem „Grecy”, ponieważ było to (w tym kontekście) poetyckie określenie mieszkańców Hellady. Taka sama glosa znajduje się przy słowie „Argolidzi” – innym określeniu Greków na zasadzie pars pro toto. Wyraz „regia” oznaczający pałac królewski został objaśniony jako „domus regis” – dom króla. Nietypowe konstrukcje gramatyczne zostały natomiast przybliżone czytelnikowi za pomocą parafraz.
Komentator Owidiusza objaśniał też pojawiające się w tekście imiona czy typowe dla greckiej mitologii przydomki bogów czy bohaterów. Czytelnik dzięki glosom mógł się dowiedzieć, że wspomniany przez Owidiusza Nestor był w greckiej mitologii królem Pylos, Resos – królem Tracji, Hektor – synem Priama, zaś Dolon – trojańskim zwiadowcą. Gdy zaś pojawia się w tekście przydomek Achillesa – Ajakides – dopisek wyjaśnia, że to właśnie o tego herosa chodzi.
Na marginesach znajdziemy dłuższe objaśnienia, wzbogacające wiedzę czytelnika o starożytnej literaturze i mitologii. Możemy na przykład dowiedzieć się, że Danaos był synem mitycznego króla Egiptu Belosa, lecz zdobył władzę w Grecji i dlatego „Achajowie, czyli Grecy, nazywani są Danaami”, lub poznać historię śmierci Patroklosa, „wielce przez Achillesa umiłowanego”.
Warto też wspomnieć, że ten sam pisarz naniósł glosy na inne książki oprawione razem z „Heroidami”, bardzo różniące się tematyką od poezji Owidiusza –są wśród nich dzieła matematyczne i filozoficzne. Nazwisko tego wszechstronnego, szesnastowiecznego humanisty niestety nie zachowało się do naszych czasów. Stary druk z jego dopiskami można będzie obejrzeć na wystawie „Copernici tempus et studium. Czas i praca Kopernika”, na którą zapraszamy już od 21 marca: https://tiny.pl/w27sl
