#muzealnaprzystawka
Przystawką lutego dzięki Państwa głosom zostało unikalne grobowe naczynie z wyobrażeniem twarzy z IV wieku przed Chrystusem z Surajn, koło Morąga.
Na północ od Morąga, między wsiami Niebrzydowo Wielkie, Strużyna i Surajny znajduje się kompleks leśny, w którym już w XIX wieku zarejestrowano dużą koncentrację obiektów archeologicznych – głównie cmentarzysk kurhanowych i grodzisk – z wczesnej epoki żelaza VII-III w. przed Chrystusem oraz wczesnego średniowiecza (X-XIII w. n.e.). Niektóre, np. kurhan z Niebrzydowa Wielkiego rozkopano na przełomie XIX/XX wieku. Inny grobowiec kurhanowy (nr I) z cmentarzyska w Surajnach zbadany został w latach 1897-1898 przez prof. Adalberta Bezzenbergera z Towarzystwa Prussia w Królewcu. Dwa inne kurhany z nekropoli w Surajnach zbadał w latach 1990-1991 niżej podpisany z Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Bardzo interesujące wyniki przyniosły badania niedużego (średnica – 6 m, wysokość – 0,8 m) kurhanu nr II, który otoczony był kręgiem kamiennym i w środkowej części zawierał trapezowaty bruk kamienny. Na bruku tym, pełniącym funkcję centralnego założenia grobowego, odkryto siedem pochówków popielnicowych. Szczególną niespodziankę stanowił inwentarz grobu nr 4, gdzie funkcję urny pełniła kulistodenna misa z plastycznym wyobrażeniem twarzy ludzkiej – oczu i nosa. Naczynia sepulkralne z wczesnej epoki żelaza z wyobrażeniami twarzy z ziem polskich charakterystyczne są prawie wyłącznie dla kultury pomorskiej, zwanej wcześniej kulturą urn twarzowych głównie z Pomorza, ziemi chełmińskiej i Wielkopolski. Na ziemiach zachodniobałtyjskich (Mazurach, Warmii i Sambii) występują sporadycznie – naczynie z Surajn jest dopiero trzecim znanym z tego terenu. Idea wyrobu naczyń grobowych z wyobrażeniem twarzy wiązana jest z wpływami z Półwyspu Apenińskiego i wywodzona od etruskich kanop. Unikalność naczynia z Surajn podkreśla fakt, że jako urnę wykorzystano misę, czyli naczynie, które w rytuałach grzebalnych były wykorzystywane najczęściej jako pokrywy popielnic.
Mirosław J. Hoffmann
Na północ od Morąga, między wsiami Niebrzydowo Wielkie, Strużyna i Surajny znajduje się kompleks leśny, w którym już w XIX wieku zarejestrowano dużą koncentrację obiektów archeologicznych – głównie cmentarzysk kurhanowych i grodzisk – z wczesnej epoki żelaza VII-III w. przed Chrystusem oraz wczesnego średniowiecza (X-XIII w. n.e.). Niektóre, np. kurhan z Niebrzydowa Wielkiego rozkopano na przełomie XIX/XX wieku. Inny grobowiec kurhanowy (nr I) z cmentarzyska w Surajnach zbadany został w latach 1897-1898 przez prof. Adalberta Bezzenbergera z Towarzystwa Prussia w Królewcu. Dwa inne kurhany z nekropoli w Surajnach zbadał w latach 1990-1991 niżej podpisany z Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Bardzo interesujące wyniki przyniosły badania niedużego (średnica – 6 m, wysokość – 0,8 m) kurhanu nr II, który otoczony był kręgiem kamiennym i w środkowej części zawierał trapezowaty bruk kamienny. Na bruku tym, pełniącym funkcję centralnego założenia grobowego, odkryto siedem pochówków popielnicowych. Szczególną niespodziankę stanowił inwentarz grobu nr 4, gdzie funkcję urny pełniła kulistodenna misa z plastycznym wyobrażeniem twarzy ludzkiej – oczu i nosa. Naczynia sepulkralne z wczesnej epoki żelaza z wyobrażeniami twarzy z ziem polskich charakterystyczne są prawie wyłącznie dla kultury pomorskiej, zwanej wcześniej kulturą urn twarzowych głównie z Pomorza, ziemi chełmińskiej i Wielkopolski. Na ziemiach zachodniobałtyjskich (Mazurach, Warmii i Sambii) występują sporadycznie – naczynie z Surajn jest dopiero trzecim znanym z tego terenu. Idea wyrobu naczyń grobowych z wyobrażeniem twarzy wiązana jest z wpływami z Półwyspu Apenińskiego i wywodzona od etruskich kanop. Unikalność naczynia z Surajn podkreśla fakt, że jako urnę wykorzystano misę, czyli naczynie, które w rytuałach grzebalnych były wykorzystywane najczęściej jako pokrywy popielnic.
Mirosław J. Hoffmann
