Na święty Józef — bocian na stodole, gburze szykuj socha i jedź łorać pole.
Autor: Grzegorz Kumorowicz
19 marca obchodziliśmy wspomnienie świętego Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny i opiekuna małego Jezusa, który wcielił się w rolę jego ziemskiego ojca. Jest on uznany za patrona chrześcijańskich małżeństw, rodzin, ludzi pracy, a także dobrej śmierci.
Józef pochodził z Nazaretu, wywodził się z rodu króla Dawida. Mimo wysokiego pochodzenia nie posiadał żadnego majątku, na życie zarabiał stolarstwem i pracą cieśli. Ikonografia zwykła przedstawiać Józefa jako starca, choć wszystko wskazuje na to, że w rzeczywistości był on raczej człowiekiem młodym kiedy sprawował opiekę nad Marią i małym Jezusem. Sztuka chrześcijańska zostawiła wiele wizerunków Józefa zarówno w rzeźbie jak i w malarstwie. Występuje w nich najczęściej jako członek Świętej Rodziny — przy żłobku lub w towarzystwie Trójcy Świętej. Czasami Święta Rodzina przedstawiona jest w zupełnie zwykłych okolicznościach, przy wykonywaniu codziennej pracy: Maria z kądzielą a Józef zajęty ciesiołką, z kilkuletnim Jezusem jako pomocnikiem. Święty Józef przedstawiany jest też często jako urodziwy mężczyzna z Dzieciątkiem, który trzyma w dłoni kwiat lilii – symbol prawości i czystości.
Święty Józef należy do panteonu świętych patronów otaczanych szczególnym kultem w tradycji ludowej. Jego wstawiennictwo istotne było w sprawach, z punktu widzenia mieszkańców dawnej wsi, najistotniejszych. Jako patron rodziny i małżeństwa orędował pannom, które poszukiwały dobrego męża. Do niego młode kobiety zwracały się w modlitwie o wstawiennictwo w tej sprawie.
Józefowi lud powierzał się w godzinie śmierci. On, który w ostatnich chwilach życia otoczony był czułą opieką Jezusa i Maryi stał się patronem dobrego, pozbawionego cierpienia i żalu, końca ziemskiej wędrówki.
Wspomnienie świętego Józefa zawsze przypada w Wielkim Poście, od którego święty daje „dyspensę”. W tym dniu obserwowano pogodę, licząc na odpowiedzieć na pytanie o nadejście wiosny. Stąd obecność świętego Józefa w przysłowiach i porzekadłach ludowych, np.:
Kiedy święty Józef zamknie,
To Matka Boska Roztworna (25 marca) roztworzy,
Ale kiedy święty Józef roztworzy
To Matka Boska Roztworna zamknie
Inne odnosiły się do wykonywania pierwszej wiosennej orki i tym samym rozpoczęcia cyklu prac polowych:
Na świętego Józwa przez pole bruzda.
Lub też:
Na święty Józef — bocian na stodole, gburze szykuj socha i jedź łorać pole.
Kult świętego Józefa na Warmii potwierdzają liczne zabytki sztuki ludowej z muzealnych zbiorów etnograficznych. Są to głównie rzeźby i oleodruki m.in. figura świętego Józefa ze wsi Cerkiewnik z XIX wieku oraz ciekawa płaskorzeźba wykonana z drewna lipowego również z XIX wieku pochodząca z Łupstycha.
Wśród oleodruków przeważają takie, w których postać Józefa ukazana jest do połowy z małym Jezusem na rękach często w towarzystwie narzędzi ciesielskich. Ciekawym przedstawieniem jest święty Józef jako bohater objawień gietrzwałdzkich, które wprawdzie okazały się mistyfikacją, ale zdążyły zaistnieć jako temat odpustowych druków.
Józef pochodził z Nazaretu, wywodził się z rodu króla Dawida. Mimo wysokiego pochodzenia nie posiadał żadnego majątku, na życie zarabiał stolarstwem i pracą cieśli. Ikonografia zwykła przedstawiać Józefa jako starca, choć wszystko wskazuje na to, że w rzeczywistości był on raczej człowiekiem młodym kiedy sprawował opiekę nad Marią i małym Jezusem. Sztuka chrześcijańska zostawiła wiele wizerunków Józefa zarówno w rzeźbie jak i w malarstwie. Występuje w nich najczęściej jako członek Świętej Rodziny — przy żłobku lub w towarzystwie Trójcy Świętej. Czasami Święta Rodzina przedstawiona jest w zupełnie zwykłych okolicznościach, przy wykonywaniu codziennej pracy: Maria z kądzielą a Józef zajęty ciesiołką, z kilkuletnim Jezusem jako pomocnikiem. Święty Józef przedstawiany jest też często jako urodziwy mężczyzna z Dzieciątkiem, który trzyma w dłoni kwiat lilii – symbol prawości i czystości.
Święty Józef należy do panteonu świętych patronów otaczanych szczególnym kultem w tradycji ludowej. Jego wstawiennictwo istotne było w sprawach, z punktu widzenia mieszkańców dawnej wsi, najistotniejszych. Jako patron rodziny i małżeństwa orędował pannom, które poszukiwały dobrego męża. Do niego młode kobiety zwracały się w modlitwie o wstawiennictwo w tej sprawie.
Józefowi lud powierzał się w godzinie śmierci. On, który w ostatnich chwilach życia otoczony był czułą opieką Jezusa i Maryi stał się patronem dobrego, pozbawionego cierpienia i żalu, końca ziemskiej wędrówki.
Wspomnienie świętego Józefa zawsze przypada w Wielkim Poście, od którego święty daje „dyspensę”. W tym dniu obserwowano pogodę, licząc na odpowiedzieć na pytanie o nadejście wiosny. Stąd obecność świętego Józefa w przysłowiach i porzekadłach ludowych, np.:
Kiedy święty Józef zamknie,
To Matka Boska Roztworna (25 marca) roztworzy,
Ale kiedy święty Józef roztworzy
To Matka Boska Roztworna zamknie
Inne odnosiły się do wykonywania pierwszej wiosennej orki i tym samym rozpoczęcia cyklu prac polowych:
Na świętego Józwa przez pole bruzda.
Lub też:
Na święty Józef — bocian na stodole, gburze szykuj socha i jedź łorać pole.
Kult świętego Józefa na Warmii potwierdzają liczne zabytki sztuki ludowej z muzealnych zbiorów etnograficznych. Są to głównie rzeźby i oleodruki m.in. figura świętego Józefa ze wsi Cerkiewnik z XIX wieku oraz ciekawa płaskorzeźba wykonana z drewna lipowego również z XIX wieku pochodząca z Łupstycha.
Wśród oleodruków przeważają takie, w których postać Józefa ukazana jest do połowy z małym Jezusem na rękach często w towarzystwie narzędzi ciesielskich. Ciekawym przedstawieniem jest święty Józef jako bohater objawień gietrzwałdzkich, które wprawdzie okazały się mistyfikacją, ale zdążyły zaistnieć jako temat odpustowych druków.
