#OdDeskiDoDeski
Autor: Łukasz Kulicki
#odDeskiDoDeski
Drukarze braniewscy (1589-1696) cz.1.
Braniewo jest najstarszym miastem założonym na Warmii, było pierwszą siedzibą biskupów warmińskich oraz głównym ośrodkiem życia gospodarczego i umysłowego.
W 1565 r. dzięki staraniom biskupa Stanisława Hozjusza (1504-1579) sprowadzono do miasta zakonników Towarzystwa Jezusowego, potocznie zwanych jezuitami. Założyli oni tutaj pierwsze polskie diecezjalne seminarium duchowne. Ich nieodłącznym atrybutem w codziennej, edukacyjnej pracy była książka. Dlatego też, od samego początku swojej działalności, widzieli oni potrzebę uruchomienia w Braniewie oficyny wydawniczej. Istotnym faktem było to, że na terenie Warmii nie działała wówczas żadna katolicka placówka wydawnicza, a na terenie Prus, funkcjonowało wiele oficyn protestanckich.
Braniewska drukarnia została otwarta w 1589 r. Jej działalność podzielić można na dwa okresy. Pierwszy to funkcjonowanie i prowadzenie jej przez kolejno sześciu właścicieli prywatnych (od 1589 do 1696 r.). Drugi rozpoczął się w momencie wykupienia oficyny przez jezuitów, a kończy się w 1773 r. wraz z kasatą zakonu. W zbiorach Biblioteki MWiM w Olsztynie znajduje się 68 tytułów (w 64 woluminach) wydanych w Braniewie. 15 z nich wyszło spod prasy typografów prywatnych, reszta to wydawnictwa jezuickie.
Pierwszym, prywatnym właścicielem oficyny był Jan Saxo (-1592/3). Jednak w zbiorach muzealnej Biblioteki nie ma żadnego z wydanych przez niego dzieł. Drugim typografem był Jerzy Schönfels (zm. ok. 1626/1631). Dominującym językiem jego druków była łacina, a po niej język niemiecki. Bardzo rzadko drukował w języku polskim. W całym okresie swojej działalności wydał w sumie 90 druków. W zasobach Biblioteki znajduje się sześć woluminów wydanych przez tego drukarza. Najciekawszym z nich jest wydany w 1601 r. jeden z najstarszych i najsłynniejszych staropolskich diariuszy autorstwa Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła (1549–1616), zwanego Sierotką. Hierosolymitana Peregrinatio Illvstrissimi Domini Nicolai Christophori Radzivili, Ducis in Olika & Nyeswiesz, Comitis in Szydlowiec & Myr. &c. IV. Epistolis compræhensa Ex idiomate Polonica in Latinam linguam translata & nunc primum edita. Thoma Tretero Custode Varmiensi Interpretate jest pierwodrukiem i zapisem wspomnień tego litewskiego magnata, spisanych podczas podróży pokutnej do Jerozolimy. Odbył ją w latach 1582–1584, po przejściu na katolicyzm pod wpływem Piotra Skargi (1536–1612). Opisywany egzemplarz został oprawiony w brązową skórę. Blok zszyto na pięć podwójnych zwięzów, które tworzą poziome garby na grzbiecie. Widoczne są również ślady wiązań rzemiennych przy dłuższej krawędzi okładziny. Karta tytułowa ozdobiona została obramowaniem miedziorytniczo – typograficznym. Tekst uzupełniają ilustracje wykonane przez Tomasza Makowskiego (1575–1630) – polskiego sztycharza i kartografa, działającego również na dworze Radziwiłła Sierotki. Na ósmej nieliczbowanej stronie wydrukowano portret miedziorytowy M.K. Radziwiłła. Natomiast w dalszej części plan Bazyliki Grobu Chrystusa wraz z legendą. Według tradycji bazylika ta wznosi się w miejscu, gdzie został ukrzyżowany i pogrzebany Jezus Chrystus. Na końcu druku tekst wydrukowano czcionką czerwono-czarną. Są to wersety hymnów, modlitw oraz antyfona. Druk wzbogacony został ozdobnikami: inicjałami, winietami i finalikami.
Po śmierci J. Schönfelsa oficyna zarządzana była krótko przez jego żonę Katarzynę.
Drukarze braniewscy (1589-1696) cz.1.
Braniewo jest najstarszym miastem założonym na Warmii, było pierwszą siedzibą biskupów warmińskich oraz głównym ośrodkiem życia gospodarczego i umysłowego.
W 1565 r. dzięki staraniom biskupa Stanisława Hozjusza (1504-1579) sprowadzono do miasta zakonników Towarzystwa Jezusowego, potocznie zwanych jezuitami. Założyli oni tutaj pierwsze polskie diecezjalne seminarium duchowne. Ich nieodłącznym atrybutem w codziennej, edukacyjnej pracy była książka. Dlatego też, od samego początku swojej działalności, widzieli oni potrzebę uruchomienia w Braniewie oficyny wydawniczej. Istotnym faktem było to, że na terenie Warmii nie działała wówczas żadna katolicka placówka wydawnicza, a na terenie Prus, funkcjonowało wiele oficyn protestanckich.
Braniewska drukarnia została otwarta w 1589 r. Jej działalność podzielić można na dwa okresy. Pierwszy to funkcjonowanie i prowadzenie jej przez kolejno sześciu właścicieli prywatnych (od 1589 do 1696 r.). Drugi rozpoczął się w momencie wykupienia oficyny przez jezuitów, a kończy się w 1773 r. wraz z kasatą zakonu. W zbiorach Biblioteki MWiM w Olsztynie znajduje się 68 tytułów (w 64 woluminach) wydanych w Braniewie. 15 z nich wyszło spod prasy typografów prywatnych, reszta to wydawnictwa jezuickie.
Pierwszym, prywatnym właścicielem oficyny był Jan Saxo (-1592/3). Jednak w zbiorach muzealnej Biblioteki nie ma żadnego z wydanych przez niego dzieł. Drugim typografem był Jerzy Schönfels (zm. ok. 1626/1631). Dominującym językiem jego druków była łacina, a po niej język niemiecki. Bardzo rzadko drukował w języku polskim. W całym okresie swojej działalności wydał w sumie 90 druków. W zasobach Biblioteki znajduje się sześć woluminów wydanych przez tego drukarza. Najciekawszym z nich jest wydany w 1601 r. jeden z najstarszych i najsłynniejszych staropolskich diariuszy autorstwa Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła (1549–1616), zwanego Sierotką. Hierosolymitana Peregrinatio Illvstrissimi Domini Nicolai Christophori Radzivili, Ducis in Olika & Nyeswiesz, Comitis in Szydlowiec & Myr. &c. IV. Epistolis compræhensa Ex idiomate Polonica in Latinam linguam translata & nunc primum edita. Thoma Tretero Custode Varmiensi Interpretate jest pierwodrukiem i zapisem wspomnień tego litewskiego magnata, spisanych podczas podróży pokutnej do Jerozolimy. Odbył ją w latach 1582–1584, po przejściu na katolicyzm pod wpływem Piotra Skargi (1536–1612). Opisywany egzemplarz został oprawiony w brązową skórę. Blok zszyto na pięć podwójnych zwięzów, które tworzą poziome garby na grzbiecie. Widoczne są również ślady wiązań rzemiennych przy dłuższej krawędzi okładziny. Karta tytułowa ozdobiona została obramowaniem miedziorytniczo – typograficznym. Tekst uzupełniają ilustracje wykonane przez Tomasza Makowskiego (1575–1630) – polskiego sztycharza i kartografa, działającego również na dworze Radziwiłła Sierotki. Na ósmej nieliczbowanej stronie wydrukowano portret miedziorytowy M.K. Radziwiłła. Natomiast w dalszej części plan Bazyliki Grobu Chrystusa wraz z legendą. Według tradycji bazylika ta wznosi się w miejscu, gdzie został ukrzyżowany i pogrzebany Jezus Chrystus. Na końcu druku tekst wydrukowano czcionką czerwono-czarną. Są to wersety hymnów, modlitw oraz antyfona. Druk wzbogacony został ozdobnikami: inicjałami, winietami i finalikami.
Po śmierci J. Schönfelsa oficyna zarządzana była krótko przez jego żonę Katarzynę.
