Iryzacja

Iryzacja – (franc. irisation, od iriser 'mienić się barwami tęczy'; w mitologii greckiej Iris była personifikacją tęczy) metoda zdobienia szkła polegającą na wytworzeniu na jego powierzchni cienkiej przezroczystej warstewki mieniącej się barwami tęczy. Efekt ten jest otrzymywany przez pokrycie przedmiotu substancją chemiczną o współczynniku załamywania światła większym od współczynnika załamywania światła szkła. Do tego celu najczęściej stosuje się sole metali, np. cyny, tytanu lub baru.

Carnival glass, produkowane od 1908 r. przez amerykańską firmę Fenton Art Glass Company, było odpowiedzią na bardzo drogie wyroby firm takich jak Tiffany czy Steuben. Proces obróbki był łatwiejszy – warstwę środka chemicznego, który dawał efekt iryzacji, nakładano na szkło prasowane przed wypałem – a co za tym idzie mniej kosztowny. Początkowo reklamowane pod nazwą Iridell wyroby rozdawano jako nagrody na festynach stąd przyjęta zwyczajowa nazwa Carnival glass. Stosunkowo tanie przedmioty ze szkła opalizującego wzbudzały zainteresowanie i szybko stały się bardzo popularne również w Europie.

Do 27 lutego możecie podziwiać przykłady szkła zdobionego iryzacją – czyli część garnituru do konfitur z Huty Szkła Hortensja – na ekspozycji przygotowanej na Pokaz Nabytków z 2021 roku.

Opracowała: Anna Malinowska, Dział Sztuki Dawnej i Rzemiosła Artystycznego.