#OdDeskiDoDeski
Autor: Łukasz Kulicki
Czy można powiedzieć, że książka posiada „ramię”? Jak najbardziej tak! To właśnie zapięcie bloku książki służy jej jak ramię. Dlaczego? Ponieważ rozciąga się od jednej okładki do drugiej. Trudno więc nie pomyśleć o zapięciu właśnie jak o obejmujących karty ramionach.
Zapięcie bloku książki służyło przede wszystkim do zabezpieczania wnętrza woluminów przed kurzem i światłem. Szczelne zamknięcie książki zapobiegało również wyginaniu się zewnętrznych brzegów kart i przeciwdziałało marszczeniu kart pergaminowych.
Najstarszym zapięciem, używanym przy kodeksach średniowiecznych był długi rzemień zakończony metalową płytką. Owijał on księgę od dolnej okładziny do górnej. W środku górnej okładziny znajdował się wystający gwóźdź, do którego zaczepiano metalową płytkę z wyciętym otworem – zwanym fibulą.
Najczęściej jednak przy oprawie usztywnianej deską stosowano klamry. Były one w całości z metalu lub skóry zakończonej metalowym uchwytem. Na większych okładzinach stosowano po dwie, a nawet trzy klamry, na mniejszych jedną. Uchwyt znajdował się na dolnej, a zapinka na górnej okładzinie. Klamry całe z metalu, często artystycznie wykonane i bardzo ozdobne, stosowano przy oprawach kosztownych. Na księgach liturgicznych i modlitewnikach można je znaleźć nawet do dziś.
W XVI wieku głównym ośrodkiem produkcji klamer była Norymberga. W Polsce na metalowych częściach klamer z XV i XVI wieku występuje ornament kwiatowy lub napis z pojedynczych liter, wyrazów. Do rzadkości należał ornament figuralny. Przy późniejszych oprawach, gdzie okładzina była pergaminowa lub usztywniana tekturą, stosowano zamiast klamer jedwabne lub lniane wstążki, paski skórzane, a także sznurkowe wiązania. W XIX wieku zdarzało się, że w bibliotekach usuwano klamry i okucia metalowe z wielu książek, aby stojące obok siebie woluminy nie uszkadzały się wzajemnie. Obecnie nie stosuje się już tego rodzaju zabezpieczeń w książkach.
Zapięcie bloku książki służyło przede wszystkim do zabezpieczania wnętrza woluminów przed kurzem i światłem. Szczelne zamknięcie książki zapobiegało również wyginaniu się zewnętrznych brzegów kart i przeciwdziałało marszczeniu kart pergaminowych.
Najstarszym zapięciem, używanym przy kodeksach średniowiecznych był długi rzemień zakończony metalową płytką. Owijał on księgę od dolnej okładziny do górnej. W środku górnej okładziny znajdował się wystający gwóźdź, do którego zaczepiano metalową płytkę z wyciętym otworem – zwanym fibulą.
Najczęściej jednak przy oprawie usztywnianej deską stosowano klamry. Były one w całości z metalu lub skóry zakończonej metalowym uchwytem. Na większych okładzinach stosowano po dwie, a nawet trzy klamry, na mniejszych jedną. Uchwyt znajdował się na dolnej, a zapinka na górnej okładzinie. Klamry całe z metalu, często artystycznie wykonane i bardzo ozdobne, stosowano przy oprawach kosztownych. Na księgach liturgicznych i modlitewnikach można je znaleźć nawet do dziś.
W XVI wieku głównym ośrodkiem produkcji klamer była Norymberga. W Polsce na metalowych częściach klamer z XV i XVI wieku występuje ornament kwiatowy lub napis z pojedynczych liter, wyrazów. Do rzadkości należał ornament figuralny. Przy późniejszych oprawach, gdzie okładzina była pergaminowa lub usztywniana tekturą, stosowano zamiast klamer jedwabne lub lniane wstążki, paski skórzane, a także sznurkowe wiązania. W XIX wieku zdarzało się, że w bibliotekach usuwano klamry i okucia metalowe z wielu książek, aby stojące obok siebie woluminy nie uszkadzały się wzajemnie. Obecnie nie stosuje się już tego rodzaju zabezpieczeń w książkach.
