#ZArchiwumMWiM
Autor: Ryszard Czerniewski
Partyjni notable na szczytach władzy mieli pełną świadomość widma utraty kontroli nad krajem. Jeszcze przed podpisaniem porozumień sierpniowych, Edward Gierek przekazał pałeczkę Stanisławowi Kani. Oficjalnym powodem miały być problemy zdrowotne I sekretarza. Nieoficjalnym; całkowite skompromitowanie w oczach tzw. betonu partyjnego, czyli grupy nieskłonnej do jakichkolwiek dalszych ustępstw. Celem nowo wybranego przewodniczącego było rozbicie związku poprzez „propagandę chaosu”, wymierzającą w „Solidarność” ostrze oskarżenia za trawiący kraj kryzys gospodarczy.
Tymczasem, winnych kryzysu poszukiwali związkowcy. Prokuratura Rejonowa w Olsztynie musiała rozpatrzeć żądania wszczęcia postępowania przeciwko Edmundowi Wojnowskiemu, I sekretarzowi Komitetu Wojewódzkiego. Zarzuty były poważne; sekretarza oskarżono o wykorzystywanie publicznego stanowiska do osiągania korzyści majątkowych. Drażliwe, uderzające w partię informacje, które jeszcze kilka miesięcy wcześniej nie miały prawa uniknąć czujnego wzroku cenzury, w czasie trwania „Karnawału Solidarności” trafiały na forum publiczne. Wszystko, dzięki nowo powstałym pismom, takim jak: „Kronika”, „Litera”, „Reperkusje”, „Rota”, „Smętek”, „Solidarność Kortowska”, „Żeńcy”, „Rezonans”, „Pryzmat” „Wolny Obywatel”.
Strajki nie wygasły wraz z końcem 1980 roku. W całej Polsce walczono o wolne soboty, w czym udział brała także załoga OZGrafu. W Olsztynie, problemy lokalowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej sprowokowały pięciuset studentów do ogłoszenia strajku okupacyjnego w budynku rektoratu przy ulicy Żołnierskiej 14. Dzięki dwóm dniom protestu, poparciu „Solidarności” i Akademii Rolniczo-Technicznej, udało się wywalczyć nowe budynki przy ulicy Bałtyckiej i Szrajbera. Wśród organizatorów znaleźni się: Maciej Kuroń (syn opozycjonisty Jacka Kuronia), Wojciech Ciesielski, Maciej Zawadzki, Aleksander Rusiecki.
Latem, sytuacja żywnościowa stawała się coraz gorsza. Władza postąpiła tak, jak potrafiła; obniżyła przydziały kartkowe. Nie trzeba było długo czekać na rezultaty tego kroku. „Marsze głodowe” dotknęły cały kraj. Olsztyn był tym ośrodkiem, w którym zorganizowano jedną z większych akcji; 3 sierpnia kawalkada autobusów komunikacji miejskiej, udekorowanych flagami o barwach narodowych i hasłami z żądaniem: „Chcemy chleba” przejechała przez miasto. Następnego dnia, przejechała ulicami podobna kolumna samochodów ciężarowych z hasłami; „Uważajcie, bo już więcej nie pomożemy”, „Nasze dzieci są głodne”, „Kto za dziesięć lat odpowie za gruźlicę naszych dzieci?”, „Premierze, bądź szczery, gdzie mleko i sery?”.
Nie ustawały medialne manipulacje władz. Reakcją „Solidarności” był apel o „Dni bez prasy”, wygłoszony 17 sierpnia 1981 roku, na który zareagowali drukarze OZGrafu. Następnego dnia związkowcy na czele z Józefem Nowakiem zadecydowali, aby zamknąć bramy zakładu. Po paru godzinach produkcję wznowiono, z wyjątkiem druku „Gazety Olsztyńskiej”. Zgodnie z koncepcją Kani media poinformowały społeczeństwo, iż cała produkcja została wstrzymana, a drukarze chcący przystąpić do wydawania gazety zostali obezwładnieni i pobici. Pod koniec sierpnia w reakcji na kłamstwa rozpoczęto strajk okupacyjny załogi, który wybrzmiał w całej Polsce. Do zakładu zawitali mediatorzy, optujący za zakończeniem strajku. Nie byli jednak w stanie niczego wynegocjować, drukarze trwali aż do 5 września przy swoim stanowisku. W czasie protestu „Gazetę Olsztyńską” drukowano poza zakładem, również na powielaczach.
Chaos się pogłębiał, protesty i strajki mnożyły. Czasochłonne, medialne działania Stanisława Kani niecierpliwiły moskiewskich mocodawców. W październiku 1981 roku nowym sekretarzem został Wojciech Jaruzelski, szukający innego sposobu na utrzymanie partii przy władzy, o czym świadczyły dobitnie krążące po ulicach wozy Terenowych Grup Operacyjnych…
Cdn.
Bibliografia;
1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn, Olsztyn 2011.
2. Gieszczyńska Renata, Strajk w OZGrafie. O cześć drukarza, o prawdę i wiarygodność słowa, Olsztyn 2011.
3. Jóźwiak Iwona, Dawne Prusy Wschodnie po II wojnie światowej [w:] Dziedzictwo ziem pruskich. Dzieje i kultura Warmii i Mazur, red. Izabela Lewandowska, Olsztyn 2013.
4. Łukaszewicz Bohdan, Olsztyn 1945-2005, [w:] Olsztyn 1353-2003, red. Achremczyk Stanisław, Ogrodziński Władysław, Olsztyn 2003.
5. Łukaszewicz Bohdan, Raptularz miejski. Olsztyn 1945-2005, Olsztyn 2006.
6. Paczkowski Andrzej, Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 1998.
7. Złakowski Zenon, „Solidarność” olsztyńska w latach 1980-1981. Próba zestawienia faktów, Olsztyn 2000.
Tymczasem, winnych kryzysu poszukiwali związkowcy. Prokuratura Rejonowa w Olsztynie musiała rozpatrzeć żądania wszczęcia postępowania przeciwko Edmundowi Wojnowskiemu, I sekretarzowi Komitetu Wojewódzkiego. Zarzuty były poważne; sekretarza oskarżono o wykorzystywanie publicznego stanowiska do osiągania korzyści majątkowych. Drażliwe, uderzające w partię informacje, które jeszcze kilka miesięcy wcześniej nie miały prawa uniknąć czujnego wzroku cenzury, w czasie trwania „Karnawału Solidarności” trafiały na forum publiczne. Wszystko, dzięki nowo powstałym pismom, takim jak: „Kronika”, „Litera”, „Reperkusje”, „Rota”, „Smętek”, „Solidarność Kortowska”, „Żeńcy”, „Rezonans”, „Pryzmat” „Wolny Obywatel”.
Strajki nie wygasły wraz z końcem 1980 roku. W całej Polsce walczono o wolne soboty, w czym udział brała także załoga OZGrafu. W Olsztynie, problemy lokalowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej sprowokowały pięciuset studentów do ogłoszenia strajku okupacyjnego w budynku rektoratu przy ulicy Żołnierskiej 14. Dzięki dwóm dniom protestu, poparciu „Solidarności” i Akademii Rolniczo-Technicznej, udało się wywalczyć nowe budynki przy ulicy Bałtyckiej i Szrajbera. Wśród organizatorów znaleźni się: Maciej Kuroń (syn opozycjonisty Jacka Kuronia), Wojciech Ciesielski, Maciej Zawadzki, Aleksander Rusiecki.
Latem, sytuacja żywnościowa stawała się coraz gorsza. Władza postąpiła tak, jak potrafiła; obniżyła przydziały kartkowe. Nie trzeba było długo czekać na rezultaty tego kroku. „Marsze głodowe” dotknęły cały kraj. Olsztyn był tym ośrodkiem, w którym zorganizowano jedną z większych akcji; 3 sierpnia kawalkada autobusów komunikacji miejskiej, udekorowanych flagami o barwach narodowych i hasłami z żądaniem: „Chcemy chleba” przejechała przez miasto. Następnego dnia, przejechała ulicami podobna kolumna samochodów ciężarowych z hasłami; „Uważajcie, bo już więcej nie pomożemy”, „Nasze dzieci są głodne”, „Kto za dziesięć lat odpowie za gruźlicę naszych dzieci?”, „Premierze, bądź szczery, gdzie mleko i sery?”.
Nie ustawały medialne manipulacje władz. Reakcją „Solidarności” był apel o „Dni bez prasy”, wygłoszony 17 sierpnia 1981 roku, na który zareagowali drukarze OZGrafu. Następnego dnia związkowcy na czele z Józefem Nowakiem zadecydowali, aby zamknąć bramy zakładu. Po paru godzinach produkcję wznowiono, z wyjątkiem druku „Gazety Olsztyńskiej”. Zgodnie z koncepcją Kani media poinformowały społeczeństwo, iż cała produkcja została wstrzymana, a drukarze chcący przystąpić do wydawania gazety zostali obezwładnieni i pobici. Pod koniec sierpnia w reakcji na kłamstwa rozpoczęto strajk okupacyjny załogi, który wybrzmiał w całej Polsce. Do zakładu zawitali mediatorzy, optujący za zakończeniem strajku. Nie byli jednak w stanie niczego wynegocjować, drukarze trwali aż do 5 września przy swoim stanowisku. W czasie protestu „Gazetę Olsztyńską” drukowano poza zakładem, również na powielaczach.
Chaos się pogłębiał, protesty i strajki mnożyły. Czasochłonne, medialne działania Stanisława Kani niecierpliwiły moskiewskich mocodawców. W październiku 1981 roku nowym sekretarzem został Wojciech Jaruzelski, szukający innego sposobu na utrzymanie partii przy władzy, o czym świadczyły dobitnie krążące po ulicach wozy Terenowych Grup Operacyjnych…
Cdn.
Bibliografia;
1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn, Olsztyn 2011.
2. Gieszczyńska Renata, Strajk w OZGrafie. O cześć drukarza, o prawdę i wiarygodność słowa, Olsztyn 2011.
3. Jóźwiak Iwona, Dawne Prusy Wschodnie po II wojnie światowej [w:] Dziedzictwo ziem pruskich. Dzieje i kultura Warmii i Mazur, red. Izabela Lewandowska, Olsztyn 2013.
4. Łukaszewicz Bohdan, Olsztyn 1945-2005, [w:] Olsztyn 1353-2003, red. Achremczyk Stanisław, Ogrodziński Władysław, Olsztyn 2003.
5. Łukaszewicz Bohdan, Raptularz miejski. Olsztyn 1945-2005, Olsztyn 2006.
6. Paczkowski Andrzej, Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 1998.
7. Złakowski Zenon, „Solidarność” olsztyńska w latach 1980-1981. Próba zestawienia faktów, Olsztyn 2000.
