#RzemiosłoArtystyczne
Autor: Grzegorz Kumorowicz
Było już o herbacie, teraz czas na… czekoladę! 7 lipca to w końcu Światowy Dzień Czekolady.
Kiedy pierwsi Europejczycy poznali smak kakao, nie byli nim zachwyceni. Było to w 1523 r., gdy hiszpańscy konkwistadorzy podbijali Meksyk. Jeszcze pół wieku później napój z ziaren kakaowca opisywano, jako bardziej odpowiedni „dla świń niż dla ludzi”.
Do Europy czekolada trafiła w 1544 r., kiedy to dominikańscy zakonnicy zabrali na dwór hiszpańskiego króla Filipa II delegację Majów. Hiszpanie pilnie strzegli tajemnic uprawy i przyrządzania czekolady. Zdradzenie sekretu lub wywóz ziarna kakaowca były karane śmiercią. W XVII wieku udało się jednak wykraść Hiszpanom przepis, a kakao szybko zawitało do innych państw Europy. Pierwotnie do czekolady dodawano chili, pieprz, anyż, wanilię, traktowano ją jako lekarstwo. Z czasem zrezygnowano z przypraw, a zaczęto dodawać słodką śmietankę.
W Polsce czekolada pojawiła się dopiero na początku XVIII wieku. Początkowo na dworze królewskim i wśród magnaterii, z czasem w dworach bogatszej szlachty i domach zamożnych mieszczan. Wiemy, że już od połowy XVIII wieku czekolada gościła na Warmii, a dokładnie w lidzbarskim zamku, ponieważ wielkimi miłośnikami tego napoju byli biskupi Adam Stanisław Grabowski i Ignacy Krasicki.
Rosnąca popularność czekolady sprawiła, że pod koniec XVII wieku we Francji wynaleziono specjalne naczynie do przygotowywania tego napoju. Był to poniekąd powrót do sposobu parzenia czekolady, który stosowali Majowie! Najchętniej spożywali oni bowiem czekoladę w formie spienionego napoju, który przygotowywali w naczyniu w tykwy, ubijając napój specjalną drewnianą kopystką. Cechą charakterystyczną nowożytnych czekoladnic jest otwór pośrodku pokrywki, przez który wprowadzano do wnętrza mątewkę umożliwiającą zamieszanie lub spienienie czekolady do picia.
W zbiorach Muzeum Warmii i Mazur znajduje się XIX-wieczna szokolatiera, którą na co dzień prezentujemy na wystawie Kolorowe metale na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Jej powierzchnia jest zdobiona rytowaną dekoracją z formie kwiatków, falistych linii i kratki, a na środku brzuśca w sercu umieszczono inicjały A.S. i datę 1848. Prawdopodobnie część dekoracji została dodana wtórnie, o czym świadczy nakładanie się wzorów i widoczna na pierwszy rzut oka nieporadność rysunku.
Oprac. Dominika Kałabun
Fot. Carl Rudolf Heydenreich lub Gottfried August Heydenreich, Czekoladnica cynowa, Saksonia, ok. 1848 r.; Grzegorz Kumorowicz.
Kiedy pierwsi Europejczycy poznali smak kakao, nie byli nim zachwyceni. Było to w 1523 r., gdy hiszpańscy konkwistadorzy podbijali Meksyk. Jeszcze pół wieku później napój z ziaren kakaowca opisywano, jako bardziej odpowiedni „dla świń niż dla ludzi”.
Do Europy czekolada trafiła w 1544 r., kiedy to dominikańscy zakonnicy zabrali na dwór hiszpańskiego króla Filipa II delegację Majów. Hiszpanie pilnie strzegli tajemnic uprawy i przyrządzania czekolady. Zdradzenie sekretu lub wywóz ziarna kakaowca były karane śmiercią. W XVII wieku udało się jednak wykraść Hiszpanom przepis, a kakao szybko zawitało do innych państw Europy. Pierwotnie do czekolady dodawano chili, pieprz, anyż, wanilię, traktowano ją jako lekarstwo. Z czasem zrezygnowano z przypraw, a zaczęto dodawać słodką śmietankę.
W Polsce czekolada pojawiła się dopiero na początku XVIII wieku. Początkowo na dworze królewskim i wśród magnaterii, z czasem w dworach bogatszej szlachty i domach zamożnych mieszczan. Wiemy, że już od połowy XVIII wieku czekolada gościła na Warmii, a dokładnie w lidzbarskim zamku, ponieważ wielkimi miłośnikami tego napoju byli biskupi Adam Stanisław Grabowski i Ignacy Krasicki.
Rosnąca popularność czekolady sprawiła, że pod koniec XVII wieku we Francji wynaleziono specjalne naczynie do przygotowywania tego napoju. Był to poniekąd powrót do sposobu parzenia czekolady, który stosowali Majowie! Najchętniej spożywali oni bowiem czekoladę w formie spienionego napoju, który przygotowywali w naczyniu w tykwy, ubijając napój specjalną drewnianą kopystką. Cechą charakterystyczną nowożytnych czekoladnic jest otwór pośrodku pokrywki, przez który wprowadzano do wnętrza mątewkę umożliwiającą zamieszanie lub spienienie czekolady do picia.
W zbiorach Muzeum Warmii i Mazur znajduje się XIX-wieczna szokolatiera, którą na co dzień prezentujemy na wystawie Kolorowe metale na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Jej powierzchnia jest zdobiona rytowaną dekoracją z formie kwiatków, falistych linii i kratki, a na środku brzuśca w sercu umieszczono inicjały A.S. i datę 1848. Prawdopodobnie część dekoracji została dodana wtórnie, o czym świadczy nakładanie się wzorów i widoczna na pierwszy rzut oka nieporadność rysunku.
Oprac. Dominika Kałabun
Fot. Carl Rudolf Heydenreich lub Gottfried August Heydenreich, Czekoladnica cynowa, Saksonia, ok. 1848 r.; Grzegorz Kumorowicz.
