21 maja 2021 r.
Najstarsze wzmianki o herbacie pochodzą z I w. p.n.e. z Chin. I choć herbata była znana ludziom od setek lat, Europa poznała ją dość późno – dopiero na początku XVII wieku. W Polsce pojawiła się jeszcze później, bo na przełomie XVII i XVIII wieku.
Brak wiedzy na temat egzotycznych ziół powodował, że Europejczycy początkowo nie wiedzieli jak przyrządzić herbatę. Niektórzy po jej zaparzeniu odcedzali listki, z których następnie przygotowywali sałatkę, inni palili ją jak tytoń. Mimo że z czasem rosła wiedza
o sposobie przygotowania napoju, traktowano ją jako lekarstwo na różne dolegliwości takie jak gorączka czy niestrawność, a nie codzienny napój. Zdecydowanie większą popularność zyskała wtedy kawa, która trochę wcześniej trafiła na europejskie salony.
Tak naprawdę za rosnącą popularnością herbaty nie stały upodobania smakowe, a… biznes. Niderlandzka Kompania Wschodnioindyjska zwietrzyła w handlu herbatą szansę na zarobienie dużych pieniędzy. W celu popularyzacji picia tego napoju posunęła się nawet do opłacania lekarzy i publicystów, aby ci głosili jej zalety. W herbaciane szranki stanęła też Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska, która doprowadziła w Anglii do wydania zakazu zakupu holenderskiej herbaty.
Nie bez powodu herbatę kojarzymy dzisiaj z Anglią. To właśnie tam powstała pierwsza europejska herbaciarnia, a do połowy XVIII wieku popularność chińskich ziół przewyższała nie tylko kawę, ale też piwo, stając się angielskim napojem narodowym. W tym czasie we Francji uchodziła ona za napój wyższych sfer, próżniaków, intelektualistów i kobiet, a Ludwik XIV nadal traktował picie herbaty jako lekarstwo.
W Polsce podchodzono do kawy i herbaty podejrzliwie. Pierwsza znana wzmianka herbacie pochodzi z listu króla Jana Kazimierza z 1662 roku, z którego wynika, że pojawiła się już ona na dworze królewskim, ale jeszcze nie wiedziano jak ją przyrządzać. Z późniejszych źródeł wiemy, że w XVIII w. handlowano już w Polsce kilkoma rodzajami herbaty m.in. zwykłą czarną i zieloną. Pod koniec XIX wieku uważano, że „herbata jest jedną z większych przyjemności stołu”.
Wraz ze wzrostem popularności herbaty zaczęły pojawiać się specjalne naczynia służące do jej przygotowywania i serwowania. Nowe używki parzono w imbrykach,a podawano w filiżankach. Początkowo sprowadzano je z zagranicy, z czasem zaczęły być wytwarzane również przez miejscowych rzemieślników. Utensylia herbaciane były wykonywane z metalu (głównie z cyny, ale pojawiały się też wyroby ze srebra) i ceramiki (fajans i porcelana).
Przez lata asortyment sprzętów związanych z parzeniem i podawaniem herbaty rozrastał się. Powstawały kociołki przeznaczone tylko do parzenia napojów, specjalne tace do roznoszenia filiżanek, palniki do podgrzewania, małe łyżeczki do herbaty, szczypce do cukru, zamykane na kluczyk cukiernice, a nawet specjalne herbaciane stoliki.
W zbiorach Muzeum Warmii i Mazur posiadamy bogaty zbiór czajniczków, imbryków, filiżanek i innych przyborów do parzenia i serwowania herbaty. Tym razem postanowiliśmy jednak zaprezentować Państwu przedmiot niewielki i zapomniany, który pojawił się w XIX wieku – łyżeczki do zgarniania fusów.
Łyżeczki te miały ażurowy czerpaczek i długi, cienki trzonek. Opierano je o krawędź czarki lub filiżanki w trakcie nalewania herbaty z dzbanka, a cienki trzonek mógł służyć do odblokowywania dzióbka z zatykających go liści. Popularne stały się również sitka na łańcuszku i łyżeczki o dwóch zamykanych czerpakach służące do parzenia herbaty.
Brak wiedzy na temat egzotycznych ziół powodował, że Europejczycy początkowo nie wiedzieli jak przyrządzić herbatę. Niektórzy po jej zaparzeniu odcedzali listki, z których następnie przygotowywali sałatkę, inni palili ją jak tytoń. Mimo że z czasem rosła wiedza
o sposobie przygotowania napoju, traktowano ją jako lekarstwo na różne dolegliwości takie jak gorączka czy niestrawność, a nie codzienny napój. Zdecydowanie większą popularność zyskała wtedy kawa, która trochę wcześniej trafiła na europejskie salony.
Tak naprawdę za rosnącą popularnością herbaty nie stały upodobania smakowe, a… biznes. Niderlandzka Kompania Wschodnioindyjska zwietrzyła w handlu herbatą szansę na zarobienie dużych pieniędzy. W celu popularyzacji picia tego napoju posunęła się nawet do opłacania lekarzy i publicystów, aby ci głosili jej zalety. W herbaciane szranki stanęła też Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska, która doprowadziła w Anglii do wydania zakazu zakupu holenderskiej herbaty.
Nie bez powodu herbatę kojarzymy dzisiaj z Anglią. To właśnie tam powstała pierwsza europejska herbaciarnia, a do połowy XVIII wieku popularność chińskich ziół przewyższała nie tylko kawę, ale też piwo, stając się angielskim napojem narodowym. W tym czasie we Francji uchodziła ona za napój wyższych sfer, próżniaków, intelektualistów i kobiet, a Ludwik XIV nadal traktował picie herbaty jako lekarstwo.
W Polsce podchodzono do kawy i herbaty podejrzliwie. Pierwsza znana wzmianka herbacie pochodzi z listu króla Jana Kazimierza z 1662 roku, z którego wynika, że pojawiła się już ona na dworze królewskim, ale jeszcze nie wiedziano jak ją przyrządzać. Z późniejszych źródeł wiemy, że w XVIII w. handlowano już w Polsce kilkoma rodzajami herbaty m.in. zwykłą czarną i zieloną. Pod koniec XIX wieku uważano, że „herbata jest jedną z większych przyjemności stołu”.
Wraz ze wzrostem popularności herbaty zaczęły pojawiać się specjalne naczynia służące do jej przygotowywania i serwowania. Nowe używki parzono w imbrykach,a podawano w filiżankach. Początkowo sprowadzano je z zagranicy, z czasem zaczęły być wytwarzane również przez miejscowych rzemieślników. Utensylia herbaciane były wykonywane z metalu (głównie z cyny, ale pojawiały się też wyroby ze srebra) i ceramiki (fajans i porcelana).
Przez lata asortyment sprzętów związanych z parzeniem i podawaniem herbaty rozrastał się. Powstawały kociołki przeznaczone tylko do parzenia napojów, specjalne tace do roznoszenia filiżanek, palniki do podgrzewania, małe łyżeczki do herbaty, szczypce do cukru, zamykane na kluczyk cukiernice, a nawet specjalne herbaciane stoliki.
W zbiorach Muzeum Warmii i Mazur posiadamy bogaty zbiór czajniczków, imbryków, filiżanek i innych przyborów do parzenia i serwowania herbaty. Tym razem postanowiliśmy jednak zaprezentować Państwu przedmiot niewielki i zapomniany, który pojawił się w XIX wieku – łyżeczki do zgarniania fusów.
Łyżeczki te miały ażurowy czerpaczek i długi, cienki trzonek. Opierano je o krawędź czarki lub filiżanki w trakcie nalewania herbaty z dzbanka, a cienki trzonek mógł służyć do odblokowywania dzióbka z zatykających go liści. Popularne stały się również sitka na łańcuszku i łyżeczki o dwóch zamykanych czerpakach służące do parzenia herbaty.
