Straty wojenne archeologicznej kolekcji dawnego Grenzlandmuseum Neidenburg w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

2021-05-18 11:45:26 (ost. akt: 2022-02-11 12:04:55)

Straty wojenne archeologicznej kolekcji dawnego Grenzlandmuseum Neidenburg w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, w ramach programu "Badania polskich strat wojennych"

Do zakończenia II wojny światowej Prusy Wschodnie pokrywała sieć ponad czterdziestu placówek gromadzących zabytki archeologiczne. Przewodnią rolę w tej strukturze odgrywało Prussia-Museum w Królewcu. Jednak to fakt istnienia niemal w każdym większym mieście lokalnych zbiorów archeologicznych i ich opiekunów, stanowił o sile pruskiej archeologii pierwszej połowy XX wieku.

Niestety w przeciwieństwie do kolekcji z Królewca, zbiory muzeów regionalnych nie podlegały planowej ewakuacji na zachód. Ich los każdorazowo był wypadkową decyzji i możliwości działania miejscowych opiekunów, stosunku autochtonów a później także osadników oraz przypadkowych i planowych działań Armii Czerwonej. W efekcie w zależności od placówki zbiory mogły zostać zniszczone, zrabowane, wywiezione, zabezpieczone i następnie zagubione bądź skradzione, zabezpieczone i nierozpoznane, czy wreszcie częściowo zabezpieczone i rozpoznane (by wymienić tylko najczęstsze scenariusze).

Według obecnego stanu wiedzy, w przypadku większości kolekcji Heimatmuseów w Prusach Wschodnich zaistniało równocześnie kilka z powyższych. Po utworzeniu w 1945 roku Muzeum Mazurskiego ocalałe fragmenty zbiorów owych instytucji zabezpieczone staraniem m. in. Jerzego Antoniewicza, zdeponowano w Olsztynie. Ich stan już wówczas opłakany, z biegiem lat ulegał pogorszeniu. Wobec konieczności zabezpieczenia i opracowania znacznych zbiorów przejętych z Prussia-Museum, czy licznych prac związanych z odbudową m.in. zamków polski płn-wsch. Zabytki nieposiadające metryk czy szczątki podpisów zdjęte z ograbionej wystawy siłą rzeczy nie mogły stać się priorytetem. Możliwości studiów nad nimi utrudniał również brak dostępu do materiałów źródłowych ewakuowanych na zachód. Nie bez znaczenia pozostawał również niejednoznaczny stosunek do dziedzictwa archeologicznego pozostawionego przez Niemców.

Obecnie, uznając dziedzictwo archeologiczne za wspólne i ponadnarodowe, a straty w tzw. „kolekcjach poniemieckich” za straty odziedziczone, korzystając z największej w historii dostępności do materiałów archiwalnych i zabytków znajdujących się w Niemczech, otwiera się szansa na naprawę dotychczasowych zaniedbań. W zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie znajdują się zespoły zabytków i towarzyszących im dokumentów, ocalone z 11 Heimatmuseów. Długofalowym celem udziału Muzeum w programie badania polskich strat wojennych będzie próba pełnego rozpoznania strat powstałych podczas wojny w tych kolekcjach.

Celem opisywanego zadania jest rozpoznanie materiałów archiwalnych do badań nad inwentarzami zbiorów archeologicznych Grenzlandmuseum Neidenburg zgodnie z logiką, iż dopiero odtworzenie informacji o stanie pierwotnym kolekcji umożliwi określenie strat powstałych podczas wojny.

Kalendarium

« piątek, 29 marca 2024 »
Pn Wt Śr Czw Pt So N
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
Zobacz pełne kalendarium »

Samorzad Wojewodztwa

Poznaj lepiej nasz region:

facebook youtube

piątek 29 Marca
  • Mikołaj Kopernik – Gra
  • Stowarzyszenie Miłośników Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
  • Konserwacja i restauracja XIV-wiecznego zamku w Lidzbarku Warmińskim – perły architektury gotyckiej w Polsce – III etap
  • Logo roku Mikołaja Kopernika
  • Oferta najmu sal
  • Katalog on-line biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
  • Centrum Spotkań Europejskich
  • Strona projektu: