#Wielkanoc
Zmartwychwstanie, malarz z terenu Prus Książęcych, koniec XVI w., deska lipowa, olej, 106 × 42 cm, zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Gdzież jest, o śmierci, twoje zwycięstwo? (1 Kor 15, 55)
Przed nami Wielkanoc – dzień zmartwychwstania Jezusa i najważniejszy okres w chrześcijańskim roku liturgicznym. Kalendarium wydarzeń związanych z obchodzonym przez nas świętem, obejmuje wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Ostatnią Wieczerzę, Modlitwę w Ogrójcu, Biczowanie, Niesienie Krzyża, Ukrzyżowanie, Opłakiwanie i Zmartwychwstanie. To jednocześnie katalog tytułów obrazów zapełniających dziś kościoły i muzea.
W Muzeum Warmii i Mazur również posiadamy przedstawienia o takiej tematyce. W oczekiwaniu na wyjątkowy czas przyjrzyjmy się obrazowi z końca XVI wieku. Zmartwychwstanie jest podstawową prawdą wiary chrześcijańskiej i zapowiedzią zmartwychwstania wiernych przy paruzji, czyli powtórnym przyjściu Chrystusa w chwale. Przekazy dotyczące tego wydarzenia znajdują się zarówno w źródłach biblijnych jak i apokryficznych.
Wertykalne pole obrazowe poniższego dzieła jest wyraźnie podzielone na strefę ziemską i niebiańską. U dołu widzimy kłębowisko ciał strażników Grobu; powyżej wznosi się wśród obłoków Zmartwychwstały. Na granicy obu światów umieszczono anioła.
Wielofigurowa kompozycja jest bardzo dynamiczna. Postacie zdają się poruszać, rozsadzać ramy i wychodzić ku widzowi. Wrażenie to potęguje dość żywa kolorystyka. Przedstawienie jest właściwie jednoplanowe, w tle widać jedynie fragmenty krajobrazu z monochromatycznym zarysem zabudowań miejskich ponad wzniesioną przez strażnika szablą z szeroką głownią.
W czasach wczesnochrześcijańskich wyobrażano strażników grobu lub niewiasty u grobu, którym anioł obwieszcza radosną nowinę. Ukazanie zmartwychwstania sensu stricto pojawiło się w sztuce dosyć późno. Wpłynął na to zapewne fakt, iż ewangelie kanoniczne nie zawierały opisu i przebiegu samego wydarzenia, mówiąc tylko o przerażeniu strażników i przybyciu niewiast (Mt 28, 1-6, Mk 16, 1-7, Łk 24, 1-10, J 20). Najwcześniejszy opis znajdziemy w apokryficznej Ewangelii św. Piotra, która opisuje zdarzenie z pełnym realizmem jako powstanie z zamkniętego grobu i wstąpienie do nieba. Zgodnie z taką narracją, wczesnośredniowieczne dzieła ukazywały Chrystusa Zmartwychwstałego stojącego w grobie, przy czym jego postać eksponowana była w majestacie boskości. W XII wieku pojawiły się ujęcia Chrystusa wychodzącego z grobu. Rezultatem inwencji kolejnych pokoleń artystów były rozmaite wyobrażenia tego tematu.
Wizerunek Chrystusa unoszącego się w świetlistej chmurze ponad grobem pojawił się w sztuce włoskiej. Na północ od Alp motyw ten wprowadził na szerszą skalę Albrecht Dürer w drzeworycie z cyklu Wielkiej Pasji. O ile jednak w redakcji włoskiej Chrystus unosi się w obłokach, co ma oznaczać Przemienienie, drzeworyt z cyklu Wielkiej Pasji ukazuje Chrystusa dotykającego stopą płyty grobu.
Nasz obraz, będący dziełem nieustalonego malarza z terenu Prus Książęcych jest przykładem recepcji wzorów włoskich, spopularyzowanych za pośrednictwem sztuki niemieckiej.
Uzbrojenie i odzież strażników jest ciekawym przykładem aktualizacji. W zasadzie tylko leżący żołnierz ma na sobie okrycie i hełm rzymskiego legionisty. Pozostali to współcześni okresowi powstania dzieła pachołkowie i knechci. Taka stylizacja to częsty zabieg w malarstwie, kiedy to postacie z dawnych epok odziane są w kostiumy odpowiadające modzie aktualnej w czasie powstania dzieła. Sam Chrystus ukazany został w płaszczu i perizonium, z chorągwią o drzewcu w formie krzyża.
Na koniec zwróćmy jeszcze uwagę na prawą rękę Chrystusa, która ułożona jest w geście błogosławieństwa. Przyjmijmy je zatem i radujmy się.
Wesołych Świąt!
Autor: Olga Droździecka, Dział Sztuki Dawnej i Rzemiosła Artystycznego
Gdzież jest, o śmierci, twoje zwycięstwo? (1 Kor 15, 55)
Przed nami Wielkanoc – dzień zmartwychwstania Jezusa i najważniejszy okres w chrześcijańskim roku liturgicznym. Kalendarium wydarzeń związanych z obchodzonym przez nas świętem, obejmuje wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Ostatnią Wieczerzę, Modlitwę w Ogrójcu, Biczowanie, Niesienie Krzyża, Ukrzyżowanie, Opłakiwanie i Zmartwychwstanie. To jednocześnie katalog tytułów obrazów zapełniających dziś kościoły i muzea.
W Muzeum Warmii i Mazur również posiadamy przedstawienia o takiej tematyce. W oczekiwaniu na wyjątkowy czas przyjrzyjmy się obrazowi z końca XVI wieku. Zmartwychwstanie jest podstawową prawdą wiary chrześcijańskiej i zapowiedzią zmartwychwstania wiernych przy paruzji, czyli powtórnym przyjściu Chrystusa w chwale. Przekazy dotyczące tego wydarzenia znajdują się zarówno w źródłach biblijnych jak i apokryficznych.
Wertykalne pole obrazowe poniższego dzieła jest wyraźnie podzielone na strefę ziemską i niebiańską. U dołu widzimy kłębowisko ciał strażników Grobu; powyżej wznosi się wśród obłoków Zmartwychwstały. Na granicy obu światów umieszczono anioła.
Wielofigurowa kompozycja jest bardzo dynamiczna. Postacie zdają się poruszać, rozsadzać ramy i wychodzić ku widzowi. Wrażenie to potęguje dość żywa kolorystyka. Przedstawienie jest właściwie jednoplanowe, w tle widać jedynie fragmenty krajobrazu z monochromatycznym zarysem zabudowań miejskich ponad wzniesioną przez strażnika szablą z szeroką głownią.
W czasach wczesnochrześcijańskich wyobrażano strażników grobu lub niewiasty u grobu, którym anioł obwieszcza radosną nowinę. Ukazanie zmartwychwstania sensu stricto pojawiło się w sztuce dosyć późno. Wpłynął na to zapewne fakt, iż ewangelie kanoniczne nie zawierały opisu i przebiegu samego wydarzenia, mówiąc tylko o przerażeniu strażników i przybyciu niewiast (Mt 28, 1-6, Mk 16, 1-7, Łk 24, 1-10, J 20). Najwcześniejszy opis znajdziemy w apokryficznej Ewangelii św. Piotra, która opisuje zdarzenie z pełnym realizmem jako powstanie z zamkniętego grobu i wstąpienie do nieba. Zgodnie z taką narracją, wczesnośredniowieczne dzieła ukazywały Chrystusa Zmartwychwstałego stojącego w grobie, przy czym jego postać eksponowana była w majestacie boskości. W XII wieku pojawiły się ujęcia Chrystusa wychodzącego z grobu. Rezultatem inwencji kolejnych pokoleń artystów były rozmaite wyobrażenia tego tematu.
Wizerunek Chrystusa unoszącego się w świetlistej chmurze ponad grobem pojawił się w sztuce włoskiej. Na północ od Alp motyw ten wprowadził na szerszą skalę Albrecht Dürer w drzeworycie z cyklu Wielkiej Pasji. O ile jednak w redakcji włoskiej Chrystus unosi się w obłokach, co ma oznaczać Przemienienie, drzeworyt z cyklu Wielkiej Pasji ukazuje Chrystusa dotykającego stopą płyty grobu.
Nasz obraz, będący dziełem nieustalonego malarza z terenu Prus Książęcych jest przykładem recepcji wzorów włoskich, spopularyzowanych za pośrednictwem sztuki niemieckiej.
Uzbrojenie i odzież strażników jest ciekawym przykładem aktualizacji. W zasadzie tylko leżący żołnierz ma na sobie okrycie i hełm rzymskiego legionisty. Pozostali to współcześni okresowi powstania dzieła pachołkowie i knechci. Taka stylizacja to częsty zabieg w malarstwie, kiedy to postacie z dawnych epok odziane są w kostiumy odpowiadające modzie aktualnej w czasie powstania dzieła. Sam Chrystus ukazany został w płaszczu i perizonium, z chorągwią o drzewcu w formie krzyża.
Na koniec zwróćmy jeszcze uwagę na prawą rękę Chrystusa, która ułożona jest w geście błogosławieństwa. Przyjmijmy je zatem i radujmy się.
Wesołych Świąt!
Autor: Olga Droździecka, Dział Sztuki Dawnej i Rzemiosła Artystycznego
