Dzień Wolnej Sztuki 2020
Przyjdź do wirtualnego Muzeum. Daj się wciągnąć. Porozmawiaj...tym razem o SZCZĘŚCIU!
25 kwietnia przypada jubileuszowa 10. edycja Dnia Wolnej Sztuki. Tegorocznym tematem przewodnim jest szeroko rozumiane pojęcie szczęścia. Przez kilka dni opiekunowie zbiorów będą Państwu przedstawiać obiekty zazwyczaj ukryte w magazynach Muzeum Warmii i Mazur. Dzisiaj prezentujemy dwa obiekty z zamkowej Biblioteki i opowiemy, jak wyglądała instytucja małżeństwa w XIX wieku.
„Mowa miana przy zawarciu związku małżeńskiego między Piotrem Giermańskim a Modestą Kwiatkowską…” - kazanie wygłoszone przez księdza Jędrzeja Rudnickiego w dniu 14 października 1882 r w Krakowie. Przedstawił je podczas ślubu Piotra Germańskiego i Modesty Kwiatkowskiej. Germański był nauczycielem w Szkole Rolniczej w Czernichowie, czyli najstarszej tego typu placówce w Polsce. Był również członkiem Akademii Umiejętności. Kwiatkowska natomiast pochodziła z polskiej rodziny szlacheckiej, herbu Nowina.
Bescheinigung der eheschließung – czyli akt małżeństwa, wystawiony 5 lipca 1891 roku w Sorquitten (Sorkwity, wieś w województwie warmińsko – mazurskim). W dokumencie wymieniono nazwiska małżonków oraz miejsca ich urodzeń. Na dole aktu widnieje podpis kierownika Urzędu Stanu Cywilnego, Alberta Freytaga. W lewym dolnym rogu widzimy pieczątkę Urzędu, który funkcjonował w Sorkwitach od 1874 do 1945 r.
Zawarcie związku małżeńskiego – szczęście czy obowiązek kobiet w XIX wieku?
W świetle XIX-wiecznych norm społecznych, małżeństwo było postrzegane jako podstawowy obowiązek człowieka. Związki zawierane były przeważnie między przedstawicielami tej samej grupy społecznej. Mężczyźnie i kobiecie przypisywano stałe role w małżeństwie. Od mężów oczekiwano, że będą głowami rodzin zaspakajającymi podstawowe potrzeby najbliższych. Żony natomiast traktowano jako kapłanki domowego ogniska.
Dla kobiet posiadanie rodziny było najważniejszym zadaniem życiowym. Do tej roli przygotowywane były od najmłodszych lat. Wskazówek, jak być dobrą żoną i matką, mogły szukać m.in. w poradnikach i prasie kobiecej, gdzie pokazywany był tradycyjny obraz kobiety w świecie patriarchalnym. Świat domowy miał obracać się wokół męża. Żona na pierwszym miejscu miała opanować sztukę podobania się mężczyźnie i utrzymania go przy sobie. Przestrzegano dziewczęta przed tym, żeby nie spodziewały się, iż w małżeństwie odnajdą pełnię szczęścia. Za to ich miłość do mężów, powinna trwać przez całe życie, nawet w przypadku, gdyby ci nie odwzajemniali ich uczuć. Ewentualne nałogi czy zdrady mężów, miały być przez nie przemilczane i tolerowane.
Podkreśleniem obyczajów był wprowadzony w 1804 r. Kodeks Napoleona (obowiązujący od 1808 r. w Księstwie Warszawskim). Według jego przepisów małżeństwo miało czysto świecki charakter. Nie uwzględniono w nim jednak równości małżonków. Żonę i dzieci ściśle podporządkowano władzy męża. Kobieta była „wieczyście małoletnia” – niezdolna do działań prawnych bez zgody lub upoważnienia mężczyzny: ojca, męża czy krewnego. Majątkiem wspólnym zarządzał wyłącznie mąż. Mógł on również wystąpić o rozwód w przypadku cudzołóstwa małżonki. Kobieta natomiast mogła wystąpić o rozwód tylko wtedy, gdy „mąż trzymać będzie nałożnicę w domu wspólnym” (KN, art. 227-230).
Od drugiej połowy XIX wieku zaczęły zachodzić przemiany społeczne, które stopniowo zmieniały stosunek do małżeństwa. Jednym z czynników było upowszechnienie się miejskiego stylu życia, wywołane migracjami ze wsi do miast. Nowe wzorce zachowań czy postulaty emancypacyjne kobiet spowodowały, że powoli zaczęły się zmieniać wyobrażenia i normy obyczajowe w zakresie małżeństwa.
Alicja Szydłowska
25 kwietnia przypada jubileuszowa 10. edycja Dnia Wolnej Sztuki. Tegorocznym tematem przewodnim jest szeroko rozumiane pojęcie szczęścia. Przez kilka dni opiekunowie zbiorów będą Państwu przedstawiać obiekty zazwyczaj ukryte w magazynach Muzeum Warmii i Mazur. Dzisiaj prezentujemy dwa obiekty z zamkowej Biblioteki i opowiemy, jak wyglądała instytucja małżeństwa w XIX wieku.
„Mowa miana przy zawarciu związku małżeńskiego między Piotrem Giermańskim a Modestą Kwiatkowską…” - kazanie wygłoszone przez księdza Jędrzeja Rudnickiego w dniu 14 października 1882 r w Krakowie. Przedstawił je podczas ślubu Piotra Germańskiego i Modesty Kwiatkowskiej. Germański był nauczycielem w Szkole Rolniczej w Czernichowie, czyli najstarszej tego typu placówce w Polsce. Był również członkiem Akademii Umiejętności. Kwiatkowska natomiast pochodziła z polskiej rodziny szlacheckiej, herbu Nowina.
Bescheinigung der eheschließung – czyli akt małżeństwa, wystawiony 5 lipca 1891 roku w Sorquitten (Sorkwity, wieś w województwie warmińsko – mazurskim). W dokumencie wymieniono nazwiska małżonków oraz miejsca ich urodzeń. Na dole aktu widnieje podpis kierownika Urzędu Stanu Cywilnego, Alberta Freytaga. W lewym dolnym rogu widzimy pieczątkę Urzędu, który funkcjonował w Sorkwitach od 1874 do 1945 r.
Zawarcie związku małżeńskiego – szczęście czy obowiązek kobiet w XIX wieku?
W świetle XIX-wiecznych norm społecznych, małżeństwo było postrzegane jako podstawowy obowiązek człowieka. Związki zawierane były przeważnie między przedstawicielami tej samej grupy społecznej. Mężczyźnie i kobiecie przypisywano stałe role w małżeństwie. Od mężów oczekiwano, że będą głowami rodzin zaspakajającymi podstawowe potrzeby najbliższych. Żony natomiast traktowano jako kapłanki domowego ogniska.
Dla kobiet posiadanie rodziny było najważniejszym zadaniem życiowym. Do tej roli przygotowywane były od najmłodszych lat. Wskazówek, jak być dobrą żoną i matką, mogły szukać m.in. w poradnikach i prasie kobiecej, gdzie pokazywany był tradycyjny obraz kobiety w świecie patriarchalnym. Świat domowy miał obracać się wokół męża. Żona na pierwszym miejscu miała opanować sztukę podobania się mężczyźnie i utrzymania go przy sobie. Przestrzegano dziewczęta przed tym, żeby nie spodziewały się, iż w małżeństwie odnajdą pełnię szczęścia. Za to ich miłość do mężów, powinna trwać przez całe życie, nawet w przypadku, gdyby ci nie odwzajemniali ich uczuć. Ewentualne nałogi czy zdrady mężów, miały być przez nie przemilczane i tolerowane.
Podkreśleniem obyczajów był wprowadzony w 1804 r. Kodeks Napoleona (obowiązujący od 1808 r. w Księstwie Warszawskim). Według jego przepisów małżeństwo miało czysto świecki charakter. Nie uwzględniono w nim jednak równości małżonków. Żonę i dzieci ściśle podporządkowano władzy męża. Kobieta była „wieczyście małoletnia” – niezdolna do działań prawnych bez zgody lub upoważnienia mężczyzny: ojca, męża czy krewnego. Majątkiem wspólnym zarządzał wyłącznie mąż. Mógł on również wystąpić o rozwód w przypadku cudzołóstwa małżonki. Kobieta natomiast mogła wystąpić o rozwód tylko wtedy, gdy „mąż trzymać będzie nałożnicę w domu wspólnym” (KN, art. 227-230).
Od drugiej połowy XIX wieku zaczęły zachodzić przemiany społeczne, które stopniowo zmieniały stosunek do małżeństwa. Jednym z czynników było upowszechnienie się miejskiego stylu życia, wywołane migracjami ze wsi do miast. Nowe wzorce zachowań czy postulaty emancypacyjne kobiet spowodowały, że powoli zaczęły się zmieniać wyobrażenia i normy obyczajowe w zakresie małżeństwa.
Alicja Szydłowska
