Muzeum w Gazecie, 21.03.2019 r.
225 lat temu, 24 marca 1794 roku, Tadeusz Kościuszko - Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej - złożywszy przysięgę na rynku krakowskim, przejął dowództwo nad powstaniem. Za swoje zasługi w walce na rzecz Ojczyzny, już za życia zaliczony został w poczet bohaterów narodowych. Po 125 latach, inny Naczelnik i bohater narodowy - Józef Piłsudski, obok wielu problemów istniejących w odradzającej się Rzeczypospolitej, musiał wziąć pod uwagę bardzo istotne dla państwa zagadnienie - walutę.
Odziedziczony po zaborcach chaos związany z obiegiem pieniędzy w poszczególnych regionach, nie od razu udało się zlikwidować. Wycofywanie obcych monet trwało prawie pięć lat. Dla ustabilizowania rynku pieniężnego konieczność posiadania własnej waluty była bezsporna. W procesie przygotowań Piłsudski dekretem z 5 lutego 1919 roku zatwierdził dla niej nazwę „lech”, co nie spotkało się z entuzjastycznym poparciem. Drugi dekret w tej sprawie podpisany został już 28 lutego. Zapowiedział on wprowadzenie podstawowej jednostki płatniczej w Polsce pod nazwą „złoty”. Powołał też Bank Polski, jako nową instytucję bankowo-emisyjną. Niestety dalsze działania w tej kwestii zatrzymały się na opracowaniu wzorów banknotów i złożeniu zamówienia na druk.
Tymczasem na terenie całego kraju, jako środek płatniczy obowiązywały nadal marki polskie - spadek po Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Wprowadzone zostały do obiegu w 1917 roku przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową, będącą bankiem emisyjnym niemieckiego okupanta. Bilety te stały się również prawnym środkiem płatniczym po przejęciu Kasy przez władze polskie w listopadzie 1918 roku. Kolejne dodruki marek według nowych już wzorów, wykonywane były z upoważnienia, poręczenia i na rachunek odrodzonego państwa. W 1924 roku, w wyniku długo oczekiwanej reformy przeprowadzonej przez Władysława Grabskiego, miejsce PKKP zajął Bank Polski, a markę zastąpiła od dawna planowana waluta – złoty. Dopiero w tym momencie mogły zostać puszczone w obieg oczekujące banknoty złotowe z datą emisji 28. 02. 1919.
Przyglądając się pieniądzom obowiązującym w pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, nie trudno zauważyć, że na wielu nominałach poczesne miejsce znalazł wizerunek wspomnianego na początku bohatera narodowego – Tadeusza Kościuszki. Inspiracji do podobizn dostarczyły rytownikom między innymi portrety autorstwa Józefa Grassiego i Antoniego Oleszczyńskiego. Postać dowódcy ostatniego zrywu zbrojnego w obronie pierwszej Rzeczypospolitej, od chwili śmierci otaczana była swoistym kultem. W ciągu wieku znalazła odzwierciedlenie w szerokiej sferze wytwórczości plastycznej, a po odzyskaniu przez Polskę państwowości, stanęła niejako na straży, sankcjonując swoim wizerunkiem jej pieniądze.
Na ekspozycji polskie banknoty z portretem Tadeusza Kościuszki (marki i złote), wyemitowane w 1919 roku.
[gallery=4]
Odziedziczony po zaborcach chaos związany z obiegiem pieniędzy w poszczególnych regionach, nie od razu udało się zlikwidować. Wycofywanie obcych monet trwało prawie pięć lat. Dla ustabilizowania rynku pieniężnego konieczność posiadania własnej waluty była bezsporna. W procesie przygotowań Piłsudski dekretem z 5 lutego 1919 roku zatwierdził dla niej nazwę „lech”, co nie spotkało się z entuzjastycznym poparciem. Drugi dekret w tej sprawie podpisany został już 28 lutego. Zapowiedział on wprowadzenie podstawowej jednostki płatniczej w Polsce pod nazwą „złoty”. Powołał też Bank Polski, jako nową instytucję bankowo-emisyjną. Niestety dalsze działania w tej kwestii zatrzymały się na opracowaniu wzorów banknotów i złożeniu zamówienia na druk.
Tymczasem na terenie całego kraju, jako środek płatniczy obowiązywały nadal marki polskie - spadek po Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Wprowadzone zostały do obiegu w 1917 roku przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową, będącą bankiem emisyjnym niemieckiego okupanta. Bilety te stały się również prawnym środkiem płatniczym po przejęciu Kasy przez władze polskie w listopadzie 1918 roku. Kolejne dodruki marek według nowych już wzorów, wykonywane były z upoważnienia, poręczenia i na rachunek odrodzonego państwa. W 1924 roku, w wyniku długo oczekiwanej reformy przeprowadzonej przez Władysława Grabskiego, miejsce PKKP zajął Bank Polski, a markę zastąpiła od dawna planowana waluta – złoty. Dopiero w tym momencie mogły zostać puszczone w obieg oczekujące banknoty złotowe z datą emisji 28. 02. 1919.
Przyglądając się pieniądzom obowiązującym w pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, nie trudno zauważyć, że na wielu nominałach poczesne miejsce znalazł wizerunek wspomnianego na początku bohatera narodowego – Tadeusza Kościuszki. Inspiracji do podobizn dostarczyły rytownikom między innymi portrety autorstwa Józefa Grassiego i Antoniego Oleszczyńskiego. Postać dowódcy ostatniego zrywu zbrojnego w obronie pierwszej Rzeczypospolitej, od chwili śmierci otaczana była swoistym kultem. W ciągu wieku znalazła odzwierciedlenie w szerokiej sferze wytwórczości plastycznej, a po odzyskaniu przez Polskę państwowości, stanęła niejako na straży, sankcjonując swoim wizerunkiem jej pieniądze.
Na ekspozycji polskie banknoty z portretem Tadeusza Kościuszki (marki i złote), wyemitowane w 1919 roku.
[gallery=4]
