Ciekawe druki w zbiorach biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Biblioteka Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie wciąż odsłania nowe ciekawostki. W ostatnich dniach udało się natrafić na zbiór trzech teczek druków ulotnych pochodzących z parafii w Mikołajkach zawierających zarządzenia pruskie z pierwszej połowy XIX wieku. Są to dokumenty dotyczące spraw administracyjnych, w tym kilka wydrukowanych w języku polskim, nieudolnie tłumaczonych z języka niemieckiego. Wśród nich jest polski tekst odezwy króla Fryderyka Wilhelma do ludu pruskiego An Mein Volk! Z 17 marca 1813 roku nawołującej do utworzenia wojsk, które będą walczyły z Cesarzem Napoleonem i Francuzami.
Idea powołania tych wojsk ściśle wiąże się z naszym regionem, kiedy to pod koniec 1812 roku dotarły rozbite w czasie wyprawy do Moskwy wojska francuskie a za nimi nadchodziła armia rosyjska. W lutym 1813 roku w Królewcu, na zjeździe stanów pruskich, poparto pomysł generała Ludwiga Yorck von Wartenburga utworzenia oddziałów obrony krajowej liczących według ambitnych planów 20 tysięcy żołnierzy, 10 tysięcy sił rezerwowych i pułk kawalerii. 13 lutego Ludwig von Dohna wyruszył z Królewca do Wrocławia, do króla pruskiego, by przekazać treść postanowień. Król Fryderyk Wilhelm III zatwierdził je 17 marca 1813 roku wydając tego dnia odezwy. Treść odezwy w języku niemieckim:
An Mein Volk! - treść w języku niemieckim
My zamieszczamy treść w języku polskim spisaną z druków. Niestety polszczyzna jest w nich nieudolna, ale zostawiliśmy ją co do składni i gramatyki poprawiając jedynie błędy literowe, w nawiasach kwadratowych dodając wersje ułatwiające czytanie.
Zachęcamy także do obejrzenia oryginałów dostępnych w galerii.
Pliki w formacie PDF dostępne są w Wirtualnym Muzeum Warmii i Mazur tylko dla zalogowanych czytelników.
W trzech teczkach o sygnaturach III/14519-14521 można znaleźć między innymi „Dziękczynienie dla armii pruskiej i rosyjskiej za udział w walce pod Iławą Pruską 8 lutego 1807 roku”.
Wśród ciekawostek wydrukowanych w języku polskim znajdziemy na przykład zarządzenie w sprawie przekupstwa urzędników zatytułowane: „Obwieszczenie ze strony skarania takowych, którzy ośmielają się, chcą Oficjalistów Skarbowych i Policyjnych przedarować 27 marca 1801 r Berlin”. W nim zapisano m.in. : „Iż ci, którzy się ważyli podarunkami przekupywać sobie Oficjalistów skarbowych i policyjnych, albo uwieść onych do przychylności powinnościom swoim przeciwnej, oprócz jeszcze konfiskaty podarunku za czwórnasób, jak obiecany albo dany już dar wynosi fiskalnej karze równą miarą podpaść powinni”. Przewidywano, że gdyby nie udało się pozyskać grzywny, to będzie ona zamieniana na karę więzienia. Za „podarki” dla oficjeli akcyzowych i celnych kary grzywny miały iść na Kasy Ubogich.
Interesujące są też zarządzenia dotyczące skarg składanych bezpośrednio do królewskiego majestatu. W 1801 roku nakazano, by wszelkie skargi przekazywać drogą urzędową, a wszelkie delegacje zatrzymywać rekwirując im ich „supliki”. W „Obwieszczeniu względem suplik i zażaleń czyli skarg do jego Królewskiej Mości 14 lutego 1810 r.” można przeczytać: „Ci, którzy ani przedstawień swoich jasno ułożyć i czytelnie pisać nie umieją, a mimo zaszłego ostrzeżenia jednak nie chcą zaniechać takowe dla innych układać i pisać będą podług Ustanowień karami traktowani”. Przewidziane kary to „najprzód od 8 do 14 dni karze w więzieniu”.
W 1811 roku ukazało się także w języku polskim „Uporządzenie dotyczące najmowania czeladzi”. Według jego zapisów dzieci można było najmować za zgodą ojca, a mężatki za wiedzą męża. Pani domu mogła samodzielnie bez zgody męża najmować kobiecą część czeladzi. Określano prawa czeladzi dotyczące wypłat i zadatków oraz rozejścia się. Czeladź u nowego pracodawcy musiała przedstawić pismo potwierdzające zgodne z prawem odejście od poprzedniego.
SM
Idea powołania tych wojsk ściśle wiąże się z naszym regionem, kiedy to pod koniec 1812 roku dotarły rozbite w czasie wyprawy do Moskwy wojska francuskie a za nimi nadchodziła armia rosyjska. W lutym 1813 roku w Królewcu, na zjeździe stanów pruskich, poparto pomysł generała Ludwiga Yorck von Wartenburga utworzenia oddziałów obrony krajowej liczących według ambitnych planów 20 tysięcy żołnierzy, 10 tysięcy sił rezerwowych i pułk kawalerii. 13 lutego Ludwig von Dohna wyruszył z Królewca do Wrocławia, do króla pruskiego, by przekazać treść postanowień. Król Fryderyk Wilhelm III zatwierdził je 17 marca 1813 roku wydając tego dnia odezwy. Treść odezwy w języku niemieckim:
An Mein Volk! - treść w języku niemieckim
My zamieszczamy treść w języku polskim spisaną z druków. Niestety polszczyzna jest w nich nieudolna, ale zostawiliśmy ją co do składni i gramatyki poprawiając jedynie błędy literowe, w nawiasach kwadratowych dodając wersje ułatwiające czytanie.
Zachęcamy także do obejrzenia oryginałów dostępnych w galerii.
Pliki w formacie PDF dostępne są w Wirtualnym Muzeum Warmii i Mazur tylko dla zalogowanych czytelników.
W trzech teczkach o sygnaturach III/14519-14521 można znaleźć między innymi „Dziękczynienie dla armii pruskiej i rosyjskiej za udział w walce pod Iławą Pruską 8 lutego 1807 roku”.
Wśród ciekawostek wydrukowanych w języku polskim znajdziemy na przykład zarządzenie w sprawie przekupstwa urzędników zatytułowane: „Obwieszczenie ze strony skarania takowych, którzy ośmielają się, chcą Oficjalistów Skarbowych i Policyjnych przedarować 27 marca 1801 r Berlin”. W nim zapisano m.in. : „Iż ci, którzy się ważyli podarunkami przekupywać sobie Oficjalistów skarbowych i policyjnych, albo uwieść onych do przychylności powinnościom swoim przeciwnej, oprócz jeszcze konfiskaty podarunku za czwórnasób, jak obiecany albo dany już dar wynosi fiskalnej karze równą miarą podpaść powinni”. Przewidywano, że gdyby nie udało się pozyskać grzywny, to będzie ona zamieniana na karę więzienia. Za „podarki” dla oficjeli akcyzowych i celnych kary grzywny miały iść na Kasy Ubogich.
Interesujące są też zarządzenia dotyczące skarg składanych bezpośrednio do królewskiego majestatu. W 1801 roku nakazano, by wszelkie skargi przekazywać drogą urzędową, a wszelkie delegacje zatrzymywać rekwirując im ich „supliki”. W „Obwieszczeniu względem suplik i zażaleń czyli skarg do jego Królewskiej Mości 14 lutego 1810 r.” można przeczytać: „Ci, którzy ani przedstawień swoich jasno ułożyć i czytelnie pisać nie umieją, a mimo zaszłego ostrzeżenia jednak nie chcą zaniechać takowe dla innych układać i pisać będą podług Ustanowień karami traktowani”. Przewidziane kary to „najprzód od 8 do 14 dni karze w więzieniu”.
W 1811 roku ukazało się także w języku polskim „Uporządzenie dotyczące najmowania czeladzi”. Według jego zapisów dzieci można było najmować za zgodą ojca, a mężatki za wiedzą męża. Pani domu mogła samodzielnie bez zgody męża najmować kobiecą część czeladzi. Określano prawa czeladzi dotyczące wypłat i zadatków oraz rozejścia się. Czeladź u nowego pracodawcy musiała przedstawić pismo potwierdzające zgodne z prawem odejście od poprzedniego.
SM
