Wspólny cykl Muzeum Warmii i Mazur oraz "Gazety Olsztyńskiej", w którym prezentujemy interesujące zabytki.
Cyrkiel-krocznik, XVII/XVIII w. żelazo (stal), kucie, rycie, odlewanie, polerowanie
Zestaw renesansowych cyrkli
Wystawa „Mikołaj Kopernik - mieszkaniec olsztyńskiego zamku” wzbogaciła się o nowe przedmioty z epoki astronoma, związane z pracą wielkiego uczonego. Wśród nich jest sześć cyrkli, pochodzących z XVII/XVIII wieku. Wszystkie są dziełem warsztatów zachodnioeuropejskich. Ten powszechny dziś przedmiot ma długą historię. Cyrkiel to jeden z najdawniejszych instrumentów naukowych, stosowany był już w Babilonii i Asyrii.
Cyrkle były używane zarówno przez uczonych, jak i przez rzemieślników, wojskowych, żeglarzy. Zależnie od przeznaczenia miały one różną formę i wielkość. Ryciny i obrazy z cyrklem w tle znajdziemy już w czasach średniowiecznych. Cyrkiel-krocznik (kroczek, przenośnik) był przedstawiany wówczas przede wszystkim jako atrybut architekta, a nawet symbolizował samego Boskiego Stwórcę jako architekta świata. W dobie renesansu pojawiał się na portretach jako nieodłączny atrybut astronoma czy też uczonego humanisty.
Cyrkle metalowe (stalowe) wykonywane były techniką kucia żelaza, co pozwało uzyskać produkt stalowy w czasach, kiedy nie znano jeszcze technologii jej otrzymywania. Jest to stara technika. Polegała ona na tym, że bloki żelaza układano warstwami na przemian ze sproszkowanym węglem drzewnym, w ogromnych kamiennych pojemnikach, szczelnie zamykanych, które następnie podgrzewano wielokrotnie aż żelazo wchłonęło równomiernie węgiel. Następnie wielokrotnie rozbijano metal, uzyskując stal, którą ponownie podgrzewano i formowano metodą kucia lub odlewania.
Cyrkle zbudowane są z dwóch ramion połączonych zawiasem przegubowym i nitami. Są proste w konstrukcji i zdobnictwie. Niektóre mają ryte elementy dekoracyjne lub wycięcia nadające im odmienny wygląd. Dwa z zakupionych cyrkli mają oznaczenia wykonawcy w postaci klucza czy liter A L. Znaki te kierują uwagę badacza w kierunku warsztatów zachodnioeuropejskich.
W czasach Kopernika popularny był cyrkiel proporcjonalny, inaczej cyrkiel Galileusza, określany nazwiskiem twórcy - astronoma i kompana Mikołaja Kopernika z lat studenckich. Typ cyrkla-krocznika można wiązać z osobą uczonego i choć cyrkle prezentowane na wystawie pochodzą z przełomu wieku XVII/XVIII, to ich forma nie zmieniła się od czasów astronoma.
Zakup zestawu cyrkli na wystawę stał się możliwy dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Muzealne kolekcje” i środków samorządowych.
Wystawa „Mikołaj Kopernik - mieszkaniec olsztyńskiego zamku” wzbogaciła się o nowe przedmioty z epoki astronoma, związane z pracą wielkiego uczonego. Wśród nich jest sześć cyrkli, pochodzących z XVII/XVIII wieku. Wszystkie są dziełem warsztatów zachodnioeuropejskich. Ten powszechny dziś przedmiot ma długą historię. Cyrkiel to jeden z najdawniejszych instrumentów naukowych, stosowany był już w Babilonii i Asyrii.
Cyrkle były używane zarówno przez uczonych, jak i przez rzemieślników, wojskowych, żeglarzy. Zależnie od przeznaczenia miały one różną formę i wielkość. Ryciny i obrazy z cyrklem w tle znajdziemy już w czasach średniowiecznych. Cyrkiel-krocznik (kroczek, przenośnik) był przedstawiany wówczas przede wszystkim jako atrybut architekta, a nawet symbolizował samego Boskiego Stwórcę jako architekta świata. W dobie renesansu pojawiał się na portretach jako nieodłączny atrybut astronoma czy też uczonego humanisty.
Cyrkle metalowe (stalowe) wykonywane były techniką kucia żelaza, co pozwało uzyskać produkt stalowy w czasach, kiedy nie znano jeszcze technologii jej otrzymywania. Jest to stara technika. Polegała ona na tym, że bloki żelaza układano warstwami na przemian ze sproszkowanym węglem drzewnym, w ogromnych kamiennych pojemnikach, szczelnie zamykanych, które następnie podgrzewano wielokrotnie aż żelazo wchłonęło równomiernie węgiel. Następnie wielokrotnie rozbijano metal, uzyskując stal, którą ponownie podgrzewano i formowano metodą kucia lub odlewania.
Cyrkle zbudowane są z dwóch ramion połączonych zawiasem przegubowym i nitami. Są proste w konstrukcji i zdobnictwie. Niektóre mają ryte elementy dekoracyjne lub wycięcia nadające im odmienny wygląd. Dwa z zakupionych cyrkli mają oznaczenia wykonawcy w postaci klucza czy liter A L. Znaki te kierują uwagę badacza w kierunku warsztatów zachodnioeuropejskich.
W czasach Kopernika popularny był cyrkiel proporcjonalny, inaczej cyrkiel Galileusza, określany nazwiskiem twórcy - astronoma i kompana Mikołaja Kopernika z lat studenckich. Typ cyrkla-krocznika można wiązać z osobą uczonego i choć cyrkle prezentowane na wystawie pochodzą z przełomu wieku XVII/XVIII, to ich forma nie zmieniła się od czasów astronoma.
Zakup zestawu cyrkli na wystawę stał się możliwy dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Muzealne kolekcje” i środków samorządowych.
