Wystawa z kolekcji Marii i Marka Pileckich. Wystawa zamknięta.
Afisz promujący otwarcie wystawy w dniu 16 maja 2015 r.
Paryż, rok 1961. Najbardziej znane i najczęściej publikowane zdjęcie Jana Lebensteina. Niknąca w perspektywie pochmurnego dnia aleja bezlistnych, nieruchomych drzew. Młody szczupły mężczyzna idący z rękoma głęboko wsuniętymi w kieszenie ciemnego prochowca.
Zamyślony, skupiony z pochyloną w dół głową. Osobny. Tak jak jego twórczość.
Malarz, grafik, rysownik. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie, zyskując dyplom w 1954. Rok później wziął udział w wystawie młodych „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” w warszawskim Arsenale. Jury nagrodziło prezentowane tam przez niego pejzaże. Pod koniec lat 50. rozpoczął serię „Figur kreślonych” (wykonywanych na papierze milimetrowym) i „Figur hieratycznych”. Za cykl „Figury osiowe” otrzymał Grand Prix na paryskim I Międzynarodowym Biennale Młodych w 1959 r. Ten rok stał się pasmem sukcesów za granicą – bierze udział w zbiorowej prezentacji polskiego malarstwa podczas Biennale w Sao Paulo, Documenta w Kassel oraz na ekspozycji w Genewie. Otrzymuje stypendium francuskie i od tej pory mieszka i pracuje w Paryżu. To wszystko osiągnął przed trzydziestym rokiem życia.
Związał się z intelektualnym środowiskiem polskiej emigracji – kręgiem paryskiej „Kultury”, Instytutu Literackiego, „Zeszytów Literackich”. Zaprzyjaźnił się z Konstantym Jeleńskim, Czesławem Miłoszem, Aleksandrem Watem. Stało się to przyczyną pomijania jego twórczości przez oficjalną polską krytykę artystyczną. Do 1981 roku odbyła się tylko jedna wystawa twórczości Lebensteina – w 1977 r., w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, którego dyrektor, Mariusz Hermansdorfer, był przyjacielem i wielkim promotorem sztuki artysty.
W Polsce doceniły go środowiska niezależne, przyznając nagrodę artystyczną im. Jana Cybisa (1985).
Lebenstein bardzo wcześnie osiągnął charakterystyczny, rozpoznawalny styl swoich prac. Tematy czerpał z wielkich dzieł literatury, starożytnych mitologii, Biblii, odkrył dla siebie tajemniczy i fascynujący świat ekspozycji w podziemiach Luwru i Muzeum Antropologicznego.
Kolekcja Marii i Marka Pileckich liczy blisko 180 prac artysty. Pierwsza została kupiona na aukcji w 2002 r. Wśród nich są 32 grafiki, jeden obraz olejny oraz rysunki i gwasze. Te ostatnie to cenny zespół, pochodzący z serii „Karnetów intymnych”, prowadzonych przez artystę od początku lat 60., będących rodzajem dziennika, w którym artysta utrwalał interesujące go, często później wykorzystywane w malarstwie motywy. Te rysunki, prowadzone lekką, lapidarną kreską, Maria Pilecka ceni najbardziej. – To wgląd w jego duszę – mówi. – Są dla mnie zapisem chwili, emocji, bardzo spontanicznym i intymnym, z okresu młodzieńczego, gdy wszystkie sytuacje z zdarzenia mają większą moc.
„Karnety…” to rodzaj dziennika artysty, w którym słowo zostało zastąpione obrazem, a charakter pisma – sposobem rysowania.
Na wystawie zobaczymy wybór prac, w których świat antropomorficznych stworzeń i postaci, obdarzonych dziwacznymi cechami określającymi ich fizyczność, zaciera jednoznaczną przynależność do gatunku i opowiada o fascynacjach, lękach i obsesjach twórcy.
Lebenstein w liście do Oli i Aleksandra Watów, z którymi pozostawał w wielkiej przyjaźni, odnosząc się do swojej twórczości napisał znaczące słowa, odsłaniające imperatyw, który nią kierował: (…) Ja bym chciał w coś szerokiego, otwartego i zielonego wskoczyć, ale „zwierzę” we mnie nie pozwala. Więc jest wielkie „zwierzę”. Ja siebie maluję poniekąd (…).
Grażyna Prusińska – kuratorka wystawy
Zamyślony, skupiony z pochyloną w dół głową. Osobny. Tak jak jego twórczość.
Malarz, grafik, rysownik. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie, zyskując dyplom w 1954. Rok później wziął udział w wystawie młodych „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” w warszawskim Arsenale. Jury nagrodziło prezentowane tam przez niego pejzaże. Pod koniec lat 50. rozpoczął serię „Figur kreślonych” (wykonywanych na papierze milimetrowym) i „Figur hieratycznych”. Za cykl „Figury osiowe” otrzymał Grand Prix na paryskim I Międzynarodowym Biennale Młodych w 1959 r. Ten rok stał się pasmem sukcesów za granicą – bierze udział w zbiorowej prezentacji polskiego malarstwa podczas Biennale w Sao Paulo, Documenta w Kassel oraz na ekspozycji w Genewie. Otrzymuje stypendium francuskie i od tej pory mieszka i pracuje w Paryżu. To wszystko osiągnął przed trzydziestym rokiem życia.
Związał się z intelektualnym środowiskiem polskiej emigracji – kręgiem paryskiej „Kultury”, Instytutu Literackiego, „Zeszytów Literackich”. Zaprzyjaźnił się z Konstantym Jeleńskim, Czesławem Miłoszem, Aleksandrem Watem. Stało się to przyczyną pomijania jego twórczości przez oficjalną polską krytykę artystyczną. Do 1981 roku odbyła się tylko jedna wystawa twórczości Lebensteina – w 1977 r., w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, którego dyrektor, Mariusz Hermansdorfer, był przyjacielem i wielkim promotorem sztuki artysty.
W Polsce doceniły go środowiska niezależne, przyznając nagrodę artystyczną im. Jana Cybisa (1985).
Lebenstein bardzo wcześnie osiągnął charakterystyczny, rozpoznawalny styl swoich prac. Tematy czerpał z wielkich dzieł literatury, starożytnych mitologii, Biblii, odkrył dla siebie tajemniczy i fascynujący świat ekspozycji w podziemiach Luwru i Muzeum Antropologicznego.
Kolekcja Marii i Marka Pileckich liczy blisko 180 prac artysty. Pierwsza została kupiona na aukcji w 2002 r. Wśród nich są 32 grafiki, jeden obraz olejny oraz rysunki i gwasze. Te ostatnie to cenny zespół, pochodzący z serii „Karnetów intymnych”, prowadzonych przez artystę od początku lat 60., będących rodzajem dziennika, w którym artysta utrwalał interesujące go, często później wykorzystywane w malarstwie motywy. Te rysunki, prowadzone lekką, lapidarną kreską, Maria Pilecka ceni najbardziej. – To wgląd w jego duszę – mówi. – Są dla mnie zapisem chwili, emocji, bardzo spontanicznym i intymnym, z okresu młodzieńczego, gdy wszystkie sytuacje z zdarzenia mają większą moc.
„Karnety…” to rodzaj dziennika artysty, w którym słowo zostało zastąpione obrazem, a charakter pisma – sposobem rysowania.
Na wystawie zobaczymy wybór prac, w których świat antropomorficznych stworzeń i postaci, obdarzonych dziwacznymi cechami określającymi ich fizyczność, zaciera jednoznaczną przynależność do gatunku i opowiada o fascynacjach, lękach i obsesjach twórcy.
Lebenstein w liście do Oli i Aleksandra Watów, z którymi pozostawał w wielkiej przyjaźni, odnosząc się do swojej twórczości napisał znaczące słowa, odsłaniające imperatyw, który nią kierował: (…) Ja bym chciał w coś szerokiego, otwartego i zielonego wskoczyć, ale „zwierzę” we mnie nie pozwala. Więc jest wielkie „zwierzę”. Ja siebie maluję poniekąd (…).
Grażyna Prusińska – kuratorka wystawy
