Cymelia na olsztyńskim zamku, 21 października, niedziela, godz. 16.30, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie - zamek.
Breloczek a sprawa narodowa.
Ten przewrotny tytuł niechaj będzie zapowiedzią krótkiej wędrówki po historii biżuterii o charakterze patriotycznym. Pretekstem do podróży jest breloczek patriotyczny - przedmiot o dosyć skromnym charakterze, bo też i ten rodzaj biżuterii mało kiedy wyróżniał się bogactwem zastosowanego materiału, bądź unikatowym opracowaniem wzoru. Po stracie Ojczyzny szczerym patriotom nie wypadało podkreślać swojej zamożności kosztownościami. W obawie przed represjami zaborców wytwórcy precjozów o wyraźnym przesłaniu patriotycznym bardzo rzadko sygnowali swoje wyroby, a konieczność zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania dosyć często wiązała się z powielaniem motywów i unikaniem pracochłonnych technik.
W czasach przełomowych dla Polski, w okresach walk i najcięższych chwilach prześladowań po powstaniach starano się przede wszystkim o to by duch narodu nie upadł, co było gwarantem trwania jawnych lub ukrytych działań niepodległościowych. Swoje poglądy patrioci demonstrowali nie tylko na polu bitwy, w licznych manifestacjach, ale także poprzez odpowiednio dobrany strój i „błyskotki”, których hermetyczny a zarazem czytelny dla zainteresowanych język miał nieść przesłanie bólu i buntu a z czasem krzepić serca i podnosić ducha. Trzeba było czynić wszystko dla zachowania pamięci i świadomości narodowej. Do tego celu służyła właśnie produkowana na szeroką skalę biżuteria patriotyczna, której stopniowy rozkwit obserwujemy w Polsce od XVIII wieku - od zmagań bitewnych w okresie Insurekcji aż do odzyskania niepodległości.
Ze skromnej kolekcji biżuterii o tym charakterze znajdującej się w zbiorach Muzeum wybór padł na breloczek w postaci wieloczłonowego wisiorka do dewizki, zawierającego potrójny herb z wyobrażeniami Orła, Pogoni i Archanioła Michała – godła powstańców styczniowych. Zbliżająca się 150 rocznica wybuchu tegoż powstania jest dobrym powodem do refleksji nad trudnymi chwilami w naszych dziejach, zamkniętymi w przedmiotach o czytelnym do dziś przekazie.
Cymelium zaprezentuje Małgorzata Kumorowicz
