Wspólny cykl Muzeum Warmii i Mazur oraz "Gazety Olsztyńskiej", w którym prezentujemy interesujące zabytki.
Prezentowana broszka, wykonana została ze srebra, w technice emalii. Powstała najprawdopodobniej w początkach XX wieku i ma charakter rocznicowy. W swojej emblematyce odwołuje się do powstania listopadowego, o czym świadczy umieszczona na niej data. Przedmiot ten ma formę horyzontalnie ułożonego panoplium, zestawionego ze skrzyżowanych dwóch lanc (jedna z chorągiewką) i kosy. Na ich przecięciu osadzony jest kartusz, a właściwie tarcza o wklęsło - wypukłych brzegach, w której umieszczono wizerunki Orła i Pogoni na podzielonej w słup tarczy w typie angielskim, zwieńczonej koroną kabłąkową. Pod herbem, na krótkiej banderoli widnieje wspomniana już data wybuchu powstania. Znacznie dłuższa banderola, przewieszona przez końce kosy i piki mieści inwokację do Stwórcy: BOŻE ZBAW POLSKĘ.
Po rozbiorach, kiedy wizerunki godła polskiego były dla zaborców elementem nader niewygodnym, Orzeł stał się najważniejszym nośnikiem wartości patriotycznych. W połączeniu z Pogonią, pojawił się ponownie według tradycji w 1813 roku, w oblężonym przez Rosjan Zamościu, kiedy to wykonano pierścień żelazny z tymi wyobrażeniami i napisem „Boże wspieray wiernych Oyczyźnie”. Z tego też okresu, tj. po upadku Napoleona i utracie nadziei na odzyskanie niepodległości, pochodzą pierwsze pierścienie z napisem „Boże zbaw Polskę”. Herb, w kształcie jaki obserwujemy na broszce, został zatwierdzony przez Sejm wkrótce po wybuchu powstania listopadowego, jako symbol niezależnego od Rosji, powstańczego państwa. Odwołanie się do Opatrzności, w prośbie zamieszczonej na przewieszonej banderoli sprawia, że ten skromny przedmiot zdaje się nabierać pewnej mocy sprawczej, a modlitwa ze sfery cichej kontemplacji przenosi się na forum publiczne. Staje się bardzo osobistą, a zarazem jawną manifestacją skierowaną i poddaną pod osąd innych ludzi. (mk)
