„Pewne zioło, nazywane rdestem wężownikiem, kwitnie tylko w noc świętojańską, i to bardzo krótko. Temu, kto nosi przy sobie kwiat tej rośliny, daje ona cudowną siłę. (Jerutki*)¹. ”
O rdeście wężowniku (Polygonum bistorta L.) lud mazurski opowiadał podobnie jak o paproci, że zakwita na krótko podczas nocy świętojańskiej, a posiadanie kwiatu daje pełną wiedzę wszystkich rzeczy, z chwilą zgubienia tego kwiatu stracił się ją.
Rdest wężownik (Polygonum bistorta L.) to rozetowo-kępkowa bylina z rodziny rdestowatych. Kwitnie od maja do sierpnia na wilgotnych, podmokłych łąkach. Różowawe kwiaty są zebrane w jeden gęsty kwiatostan na szczycie nierozgałęzionego pędu. Kwiaty rozwijają się stopniowo, od dołu kłosa ku górze, a masowe kwitnienie przypada na lato. Nektarem wydzielanym z licznych miodników kwiaty rdestu wężownika wabią owady, zwłaszcza motyle czerwończyki z rodziny modraszkowatych.
Łacińska nazwa gatunkowa bistortus ‘wężownik’ nawiązuje do kształtu kłączy, które pod ziemią są esowato powyginane, skręcone, zakrzywione i przypominają węża.
Rdest wężownik jest rośliną charakterystyczną dla mokrych łąk z wysokim, stałym poziomem wody gruntowej i torfowisk. To roślina pospolita. Preferuje gleby kwaśne. Bardzo często wykorzystywana jako gatunek łąk kwietnych, zwłaszcza na brzegach zbiorników i w strefie bagiennej oraz w ogrodach wodnych. Na wilgotnych łąkach kośnych rdest wężownik był tępiony jako szkodliwy chwast dla bydła i koni.
Rdest wężownik (Polygonum bistorta L.), karta z zielnika dr. Hansa Steffena ze zbiorów Muzeum Przyrody w Olsztynie - Oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie (nr inw. PB-41 OMO). Okaz zebrano w 1917 roku w okolicy Olsztyna nad brzegiem rzeki Łyny. Fot. B. Olszewski, G. Kumorowicz.
Karty z zielnika dr. Hansa Steffena są do zobaczenia na wystawie „Z ludowego zielnika. Rośliny w kuchni, medycynie i obrzędach Warmii i Mazur” na zamku w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Beata Bonisławska
*Jerutki (niem. Klein Jerutten) – mazurska wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno.
Toeppen, Max. Wierzenia mazurskie. W: Mazurzy Tradycja i codzienność, 2002, wybór i posł. Andreas Kossert, 89. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa "Borussia".
Rdest wężownik (Polygonum bistorta L.) to rozetowo-kępkowa bylina z rodziny rdestowatych. Kwitnie od maja do sierpnia na wilgotnych, podmokłych łąkach. Różowawe kwiaty są zebrane w jeden gęsty kwiatostan na szczycie nierozgałęzionego pędu. Kwiaty rozwijają się stopniowo, od dołu kłosa ku górze, a masowe kwitnienie przypada na lato. Nektarem wydzielanym z licznych miodników kwiaty rdestu wężownika wabią owady, zwłaszcza motyle czerwończyki z rodziny modraszkowatych.
Łacińska nazwa gatunkowa bistortus ‘wężownik’ nawiązuje do kształtu kłączy, które pod ziemią są esowato powyginane, skręcone, zakrzywione i przypominają węża.
Rdest wężownik jest rośliną charakterystyczną dla mokrych łąk z wysokim, stałym poziomem wody gruntowej i torfowisk. To roślina pospolita. Preferuje gleby kwaśne. Bardzo często wykorzystywana jako gatunek łąk kwietnych, zwłaszcza na brzegach zbiorników i w strefie bagiennej oraz w ogrodach wodnych. Na wilgotnych łąkach kośnych rdest wężownik był tępiony jako szkodliwy chwast dla bydła i koni.
Rdest wężownik (Polygonum bistorta L.), karta z zielnika dr. Hansa Steffena ze zbiorów Muzeum Przyrody w Olsztynie - Oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie (nr inw. PB-41 OMO). Okaz zebrano w 1917 roku w okolicy Olsztyna nad brzegiem rzeki Łyny. Fot. B. Olszewski, G. Kumorowicz.
Karty z zielnika dr. Hansa Steffena są do zobaczenia na wystawie „Z ludowego zielnika. Rośliny w kuchni, medycynie i obrzędach Warmii i Mazur” na zamku w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Beata Bonisławska
*Jerutki (niem. Klein Jerutten) – mazurska wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno.
Toeppen, Max. Wierzenia mazurskie. W: Mazurzy Tradycja i codzienność, 2002, wybór i posł. Andreas Kossert, 89. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa "Borussia".
