Ani niebo nie ma tylu gwiazd, ani ryby morza. Ani nie robi, ani nie zrobi więcej iskier Vulcan niż malarz rzeczy do obrazowania. (Francesco Lancilotti)
Jak głosi napis w legendzie otokowej -FRANCISCHVS. LANCI LOTTIS FLORENTINVS.-sportretowany na medalu mężczyzna o wyrazistych, bardzo plastycznie oddanych rysach, to Francesco Lancilotti, Florentczyk. Jak podają krótkie wzmianki biograficzne - malarz i poeta. Może bardziej to drugie. Nie zachowało się wiele informacji na jego temat, dużo z nich jest niepewnych. Niemniej określa się go mianem utalentowanego malarza pejzaży, szczególnie w scenach nocnych, wywodzącego się ze szkoły florenckiej. Nie kwestionując wartości jego mało znanego malarstwa (w sycylijskich archiwach zachowały się zlecenia na jego obrazy), należy przede wszystkim przytoczyć fakt, że w historii zapisał się głównie jako autor krótkiego poematu o malarstwie „Tractato di pictura”
Był synem mediolańskiego malarza Jacopo Lancilotti, który przybył do Florencji w pierwszej połowie stulecia. Na świat przyszedł w 1472 roku. Jak każdy artysta pewien odcinek swojego życia poświęcił na podróże, zdobywając doświadczenie artystyczne i zlecenia. Podczas jednej z nich, zaskoczony sztormem, pośród burzy na morzu, stworzył swoją niezwykłą, wysoko cenioną pracę dedykowaną przyjacielowi, „szlachetnemu i wspaniałemu” Francesco Mario Tomasiemu. Zwracając się do niego w liście dedykacyjnym wspomina wspólne piękne i głębokie dyskusje o malarstwie i jego doświadczaniu. Podkreśla także, że jego dzieło nie powstało podczas rozpraw z Muzami, do dźwięków liry Orfeusza, ale do dźwięków wzburzonych mórz i przerażających krzyków marynarzy, gdzie Aeolus (bóg wiatrów) z łatwością może pokazać swoją niecierpliwość. I choćby dlatego wydaje się ono godne uwagi.
„Trattato di pictura, composto per Francesco Lancilotti pittore Fiorentino allo noble e magnifico Francesco Tomasi Impressum Neapoli, 1506”, to dzieło pełne uczuć i poetyckiej pasji do sztuki, branej w obronę przed profanami. W przeciwieństwie do Giorgio Vasariego (1511-1574), architekta i malarza, który uważał rysunek (disegno) za źródło wszelkiej sztuki, Lancilotti w swoich teoretycznych rozważaniach zaklasyfikował go jako jeden z czterech elementów obrazu, obok koloru (colorito), kompozycji (compositione) i kreatywności (inventione).
„Nie wystarczy też tylko w rysunku się uczyć.
Ale trzeba być pięknym kolorystą,
Któremu brakuje tylko ruchu w postaci.
I przede wszystkim dobrym kompozytorem
Być biegłym w perspektywie
Aby co jest płaskie na ścianie wydawało się wychodzić.
Aby martwa rzecz wydawała się żywa”.
Rzymskie wydanie tej rzadkiej „broszury” miało miejsce w 1509 (1508) roku, a wyszło spod prasy najprawdopodobniej słynnego antykwariusza, księgarza i zaufanego drukarza wewnętrznego kręgu humanistów, Giacomo Mazocchio, który zginął w 1527 roku podczas „Sacco di Roma”. W przedmowie do wydania z 1885 roku czytamy, że „Traktat ten, oprócz tego, że jest godny poznania w swojej oryginalności przez malarzy, którzy lubią dodawać do sztuki niezbędną erudycję historyczną i literacką, zasługuje również… na miano artystycznego i literackiego pomnika świadczącego o kulturze dawnych malarzy i ich miłości do sztuki…”.
Adresat poematu, Francesco Maria Tomasi (ur. 1469) należał do wybitnej rodziny szlacheckiej ze Sieny, wywodzącej się według tradycji z Bizancjum i szeroko rozgałęzionej we Włoszech, posiadającej w szeregach profesorów uniwersytetu, prawników, ambasadorów czy artystów. Uważany był za kontynuatora opublikowanej „Historii Sieny lat 1402-1422”, do której miał dołączyć zebrane fragmenty napisane przez Giovanniego di Bandino, Pietro Rossiego i Agostino Dane.
Ze względu na cechy stylistyczne autorstwo medalu przypisywane jest urodzonemu we Florencji Niccolò di Forzore Spinelli, zwanemu również Niccolò Fiorentino (1430-1514), działającemu w latach 1480-1510. Artysta wywodził się z rodziny złotników. Pracował głównie w mieście swojego urodzenia, ale odwiedził również Flandrię. Na dworze księcia Karola Śmiałego w Burgundii zajmował się rytowaniem pieczęci. Był wykonawcą naprawy i ponownego wycięcia wielkiej srebrnej pieczęci Cechu Sędziów i Notariuszy we Florencji. Jego główna działalność dotyczyła jednak sztuki medalierskiej. W tej dziedzinie stylistycznie powiązano z nim lub jego kręgiem ponad 160 realizacji. Pięć sygnowanych przez niego medali uważane jest za jedne z najwspanialszych osiągnięć włoskiego medalierstwa XV wieku.
M.K.
Medal: Francesco Lancilotti
Autor: Niccolò di Forzore Spinelli (styl)
Włochy, 1500-1510
brąz, odlew, średnica: 7 cm
fot. Grzegorz Kumorowicz
Był synem mediolańskiego malarza Jacopo Lancilotti, który przybył do Florencji w pierwszej połowie stulecia. Na świat przyszedł w 1472 roku. Jak każdy artysta pewien odcinek swojego życia poświęcił na podróże, zdobywając doświadczenie artystyczne i zlecenia. Podczas jednej z nich, zaskoczony sztormem, pośród burzy na morzu, stworzył swoją niezwykłą, wysoko cenioną pracę dedykowaną przyjacielowi, „szlachetnemu i wspaniałemu” Francesco Mario Tomasiemu. Zwracając się do niego w liście dedykacyjnym wspomina wspólne piękne i głębokie dyskusje o malarstwie i jego doświadczaniu. Podkreśla także, że jego dzieło nie powstało podczas rozpraw z Muzami, do dźwięków liry Orfeusza, ale do dźwięków wzburzonych mórz i przerażających krzyków marynarzy, gdzie Aeolus (bóg wiatrów) z łatwością może pokazać swoją niecierpliwość. I choćby dlatego wydaje się ono godne uwagi.
„Trattato di pictura, composto per Francesco Lancilotti pittore Fiorentino allo noble e magnifico Francesco Tomasi Impressum Neapoli, 1506”, to dzieło pełne uczuć i poetyckiej pasji do sztuki, branej w obronę przed profanami. W przeciwieństwie do Giorgio Vasariego (1511-1574), architekta i malarza, który uważał rysunek (disegno) za źródło wszelkiej sztuki, Lancilotti w swoich teoretycznych rozważaniach zaklasyfikował go jako jeden z czterech elementów obrazu, obok koloru (colorito), kompozycji (compositione) i kreatywności (inventione).
„Nie wystarczy też tylko w rysunku się uczyć.
Ale trzeba być pięknym kolorystą,
Któremu brakuje tylko ruchu w postaci.
I przede wszystkim dobrym kompozytorem
Być biegłym w perspektywie
Aby co jest płaskie na ścianie wydawało się wychodzić.
Aby martwa rzecz wydawała się żywa”.
Rzymskie wydanie tej rzadkiej „broszury” miało miejsce w 1509 (1508) roku, a wyszło spod prasy najprawdopodobniej słynnego antykwariusza, księgarza i zaufanego drukarza wewnętrznego kręgu humanistów, Giacomo Mazocchio, który zginął w 1527 roku podczas „Sacco di Roma”. W przedmowie do wydania z 1885 roku czytamy, że „Traktat ten, oprócz tego, że jest godny poznania w swojej oryginalności przez malarzy, którzy lubią dodawać do sztuki niezbędną erudycję historyczną i literacką, zasługuje również… na miano artystycznego i literackiego pomnika świadczącego o kulturze dawnych malarzy i ich miłości do sztuki…”.
Adresat poematu, Francesco Maria Tomasi (ur. 1469) należał do wybitnej rodziny szlacheckiej ze Sieny, wywodzącej się według tradycji z Bizancjum i szeroko rozgałęzionej we Włoszech, posiadającej w szeregach profesorów uniwersytetu, prawników, ambasadorów czy artystów. Uważany był za kontynuatora opublikowanej „Historii Sieny lat 1402-1422”, do której miał dołączyć zebrane fragmenty napisane przez Giovanniego di Bandino, Pietro Rossiego i Agostino Dane.
Ze względu na cechy stylistyczne autorstwo medalu przypisywane jest urodzonemu we Florencji Niccolò di Forzore Spinelli, zwanemu również Niccolò Fiorentino (1430-1514), działającemu w latach 1480-1510. Artysta wywodził się z rodziny złotników. Pracował głównie w mieście swojego urodzenia, ale odwiedził również Flandrię. Na dworze księcia Karola Śmiałego w Burgundii zajmował się rytowaniem pieczęci. Był wykonawcą naprawy i ponownego wycięcia wielkiej srebrnej pieczęci Cechu Sędziów i Notariuszy we Florencji. Jego główna działalność dotyczyła jednak sztuki medalierskiej. W tej dziedzinie stylistycznie powiązano z nim lub jego kręgiem ponad 160 realizacji. Pięć sygnowanych przez niego medali uważane jest za jedne z najwspanialszych osiągnięć włoskiego medalierstwa XV wieku.
M.K.
Medal: Francesco Lancilotti
Autor: Niccolò di Forzore Spinelli (styl)
Włochy, 1500-1510
brąz, odlew, średnica: 7 cm
fot. Grzegorz Kumorowicz
