#OdDeskiDoDeski
Autor: Łukasz Kulicki
Pierwotną formą książki, używaną w starożytności, były zwoje. Do ich wykonania wykorzystywano papirus, pergamin, a na Dalekim Wschodzie nawet jedwab. Najstarszy zachowany papirusowy zwój pochodzi z Egiptu z okresu Starego Państwa (ok. 2400 p.n.e.). Najdłuższy nam znany liczy 42,5 m i jest to tzw. wielki papirus Harris I z XII w. p.n.e.
U schyłku czasów antycznych formę tą zastąpił kodeks. Początkowo były to kwadratowe, woskowe tabliczki, które wiązano ze sobą po dwie lub trzy. Około I w. p.n.e. zaczęto tak składać karty pergaminowe, bądź papirusowe, tworząc z nich składki o różnej ilości kart. Do ich ochrony używano dwóch drewnianych tabliczek jako okładziny. Stopniowe wyparcie papirusu przez pergamin, jako materiału pisarskiego, spowodowało, że w średniowieczu forma kodeksu stała się jedynie używaną.
Zastosowanie kodeksu pozwoliło na lepszy komfort korzystania, większą pojemność oraz trwałość jego wykonania. Objętość i wielkość rękopiśmiennych kodeksów była zróżnicowana. Zależały od zawartego w nich tekstu, typu i gatunku oraz przeznaczenia. Najstarsze nie przekraczały 300 stron objętości. Największym zachowanym do dzisiaj jest natomiast Codex gigas (tzw. Biblia diabła) z XII/XIII w. o wymiarach 112 × 92 cm (obecnie przechowywany w Bibliotece Królewskiej w Sztokholmie).
Z rozpoczęciem epoki druku format książek został usystematyzowany. Za kryterium podziału przyjęto liczbę złożeń (złamań) arkusza zadrukowanego papieru (plano – 1° (arkusz niezłamany); folio – 2° (arkusz raz złamany); quarto – 4° (arkusz złamany dwa razy); octavo – 8° (arkusz złamany trzy razy); duodecimo – 12° (arkusz złamany cztery razy) itd.).
W XVI i XVII w. upowszechniły się znacznie mniejsze formaty książek. Przykładem są tzw. małe republiki wydawane przez oficynę rodziny Elzewirów w Holandii.
Na początku XX w. na podstawie postanowień Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) wiele krajów przyjęło następujące formaty książek: szeregu A (np. A4, A5) i B (np. B4, B5). W Polsce nastąpiło to w 1925 r.
U schyłku czasów antycznych formę tą zastąpił kodeks. Początkowo były to kwadratowe, woskowe tabliczki, które wiązano ze sobą po dwie lub trzy. Około I w. p.n.e. zaczęto tak składać karty pergaminowe, bądź papirusowe, tworząc z nich składki o różnej ilości kart. Do ich ochrony używano dwóch drewnianych tabliczek jako okładziny. Stopniowe wyparcie papirusu przez pergamin, jako materiału pisarskiego, spowodowało, że w średniowieczu forma kodeksu stała się jedynie używaną.
Zastosowanie kodeksu pozwoliło na lepszy komfort korzystania, większą pojemność oraz trwałość jego wykonania. Objętość i wielkość rękopiśmiennych kodeksów była zróżnicowana. Zależały od zawartego w nich tekstu, typu i gatunku oraz przeznaczenia. Najstarsze nie przekraczały 300 stron objętości. Największym zachowanym do dzisiaj jest natomiast Codex gigas (tzw. Biblia diabła) z XII/XIII w. o wymiarach 112 × 92 cm (obecnie przechowywany w Bibliotece Królewskiej w Sztokholmie).
Z rozpoczęciem epoki druku format książek został usystematyzowany. Za kryterium podziału przyjęto liczbę złożeń (złamań) arkusza zadrukowanego papieru (plano – 1° (arkusz niezłamany); folio – 2° (arkusz raz złamany); quarto – 4° (arkusz złamany dwa razy); octavo – 8° (arkusz złamany trzy razy); duodecimo – 12° (arkusz złamany cztery razy) itd.).
W XVI i XVII w. upowszechniły się znacznie mniejsze formaty książek. Przykładem są tzw. małe republiki wydawane przez oficynę rodziny Elzewirów w Holandii.
Na początku XX w. na podstawie postanowień Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) wiele krajów przyjęło następujące formaty książek: szeregu A (np. A4, A5) i B (np. B4, B5). W Polsce nastąpiło to w 1925 r.
