Warsztaty Bałtyjskie

Określenie standardu kultury materialnej wczesnośredniowiecznych Prusów jest zadaniem trudnym i – pomimo niewątpliwego postępu, jaki dokonał się w tej dziedzinie w ostatnim ćwierćwieczu – nadal mającym cechy wyzwania badawczego. Przyczyny tego stanu rzeczy są znane: brak zwartych zespołów grobowych, trudności z typologicznym uporządkowaniem materiału, szeroka chronologia form wydzielonych i zabytków przewodnich itp. O ile jednak problemy z precyzyjnym zdefiniowaniem najważniejszych cech kultury materialnej można traktować jako niewystarczająco czytelny awers rekonstruowanej wczesnośredniowiecznej kultury pruskiej, to jej rewers – czyli obraz kultury duchowej – jawi się jako obraz wręcz widmowy. Skąpa liczba danych źródłowych pozwala wprawdzie zarysować główne elementy pruskiego sacrum, ale odtworzenie jego złożonego i jednocześnie spójnego obrazu wydaje się być ekstremalnie trudne.
W tym kontekście studia podejmowane na styku kultury materialnej i duchowej wydać się mogą szczególnie ryzykowne. Jednak przywołanie szerszego kontekstu (chronologicznego i przestrzennego), a także uwzględnienie nowych znalezisk, pozwala dostrzec istnienie reguł o niebagatelnym znaczeniu kulturowym. Łącząc obraz kultury materialnej z towarzyszącym jej potencjałem religijnym (kultowym), kształtowały one również obraz relacji społecznych w środowisku pruskim, definiując m.in. pojęcie prestiżu, a zapewne także związanej z nim władzy. Czyni je to istotnym (może nawet zaskakująco istotnym) elementem rekonstruowanego świata wczesnośredniowiecznych Prusów. I o tym będzie ten referat.