Coroczny pokaz nabytków Muzeum - pochwa legendarnej szabli

2011-02-03 00:00:00

Coroczny pokaz nabytków Muzeum - pochwa legendarnej szabli

Co roku Muzeum Warmii i Mazur prezentuje nowe zabytki - kupione lub świeżo zakonserwowane.

Pruska szabla kawalerii wz. 1811
 
Bardzo charakterystyczna i łatwo rozpoznawalna pruska szabla M 11 ma ciekawą historię. Jej pierwowzorem była angielska szabla lekkiej kawalerii wz. 1796.
Sporą ilość tych szabel sprowadzono po raz pierwszy do Prus w roku 1808. Były one przemycane ze względu na blokadę kontynentalną wprowadzoną przez Francję. Na miejscu oznakowywano je cechami pruskimi, przez wybicie znaków pułkowych, a czasami znaków wytwórczych (kamuflaż?). Kontrolnych znaków angielskich zachowało się niewiele. Nie na każdym egzemplarzu występowały i były również zeszlifowywane. Około roku 1811 szable te stanowiły już podstawową broń białą w pułkach lekkiej jazdy pruskiej.
Stały wzrost liczebności armii i francuska kontrola portów były przyczyną rozpoczęcia produkcji w Prusach. W roku 1811 Najwyższym Rozkazem wprowadzono nową szablę dla całej kawalerii z wyjątkiem kirasjerów. W niemieckiej literaturze broń ta określana jest jako M 11. Od angielskiego pierwowzoru różni się przede wszystkim masywniejszym wyglądem, sztywniejszą głownią o nieco innym profilu i mniej subtelną oprawą rękojeści. Najprawdopodobniej po bitwie pod Waterloo zaczęto tą broń nazywać „Blűchersäbel” od nazwiska generała Gebharda Leberechta von Blűcher.
W wojsku pruskim była na uzbrojeniu pułków kawalerii do roku 1857, a jezdni taborów mieli ją do 1877 roku. W tych latach wydano stosowne rozkazy, ale na stanie armii były nieco dłużej.
Szable te niejednokrotnie były w rękach żołnierzy polskich. I tak 30 grudnia 1808 sławny Polski Pułk Szwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskiej walczył w Hiszpanii z angielskimi huzarami „biorąc 40 czak (czapki ze skóry ozdobione tu szarym futerkiem) i prawie taką samą liczbę bardzo pięknych i dobrych szabel, którymi liczni oficerowie posługiwali się od tego momentu”. Były to szable wzoru 1796.
Podczas powstania listopadowego około 2000 Polaków — pruskich żołnierzy zbiegło do Królestwa z broną i oporządzeniem. Z pewnością mieli również szable M 11. Używano ich w poznańskim w roku 1848. W szable te uzbrojona była np. Legia Akademicka. Zapewne i w roku 1863 „blicherówki” znalazły się w Polskich rękach. Znany jest przypadek przejścia na stronę powstania całego oddziału, w którym służył dragon — pamiętnikarz Ignacy Jan Drygas. Szable te były prawdopodobnie i w transportach broni przemycanych z Prus różnymi drogami.
 
 
Opis szabli kawalerii wz. 1811
 
Głownia stalowa obustronnie wklęsło szlifowana z nieco rozszerzonym piórem. Oprawa stalowa, trzon rękojeści drewniany okręcany sznurkiem i obciągnięty skórą. W górnej części kabłąka podłużny otwór na temblak. Pochwa z grubej stalowej blachy. Na niej dwie ryfki z ruchomymi kółeczkami. Ostroga jednoramienna, przednia.
 
Długość szabli — 94,1 – 96,2 cm
Długość głowni — 81,0 – 82,6 cm
Szerokość głowni — 38,0 – 40,2 mm
Grubość głowni — 9,3 – 10,2 mm
Krzywizna głowni — 52,0 – 59,0 mm
Waga szabli — 930 – 1159 g
Waga pochwy — 995 – 1090 g
 
Pomiary według publikacji Gholkiego oraz dane z kolekcji pp. Eugeniusza Świerczyńskiego, Michała Palacza i z Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego w Poznaniu - za Maciejem Jeskem.
 
oprac. Andrzej Kłos 
 
Pokaz Muzealiów
Zakonserwowanych, zakupionych i ofiarowanych w 2010 r. Muzeum Warmii i Mazur
 
Specjalne prezentacje: godz. 11.00
 
Andrzej Rzempołuch – Sztuka Dawna
Wenzel Hollar i jego Widok miasta i zamku  Homburg          
 Iwona Beata Kluk – Sztuka Dawna
 Portret Amalii Luizy Karoliny zu Dohna – nowo odkryta praca C.F. Wessela
Małgorzata Okulicz
 Drugie życie – proporczyk wojsk pancernych z ok. połowy XVII w. – po konserwacji
Kinga Raińska – Pracownia Digitalizacji
Polacy z Kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach. Podsumowanie drugiego roku akcji zbierania pamiątek i wspomnień
Grażyna Kobrzeniecka-Sikorska – Dział Ikon
 Ikona „Święty Jan Klimaks – Drabina do Raju”
Zofia Januszkiewicz – Historia
Spielmarke?
Danuta Syrwid – Dom „Gazety Olsztyńskiej”
Pierwszy polski podręcznik technologii chemicznej autorstwa Teofila Rybickiego
(Warszawa, 1846 r.)
Barbara Michalska – Biblioteka
Christoph Hartknoch Stare i nowe Prusy – jak nowe
Jarosław Sobieraj – Archeologia
Od siekier sprzed 4 tysięcy lat po skarb srebrnych monet z czasów Bolesława Chrobrego
Elżbieta Kaczmarek – Etnografia
Tkaniny darowane
Wstęp wolny
 


Kalendarium

« piątek, 29 marca 2024 »
Pn Wt Śr Czw Pt So N
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
Zobacz pełne kalendarium »

Samorzad Wojewodztwa

Poznaj lepiej nasz region:

facebook youtube

piątek 29 Marca
  • Mikołaj Kopernik – Gra
  • Stowarzyszenie Miłośników Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
  • Konserwacja i restauracja XIV-wiecznego zamku w Lidzbarku Warmińskim – perły architektury gotyckiej w Polsce – III etap
  • Logo roku Mikołaja Kopernika
  • Oferta najmu sal
  • Katalog on-line biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
  • Centrum Spotkań Europejskich
  • Strona projektu: